Parco, parcis, peperci & parsi, parsum, párcere. To forgine or pardon: to shew fauour: to spare: to let or prohibite: to leaue, forbeare, or abstaine. Tunc peperci facit authore Donato. Supplicibus parcere. Horat. Subiectis parcere. Virg.Parce precor. Horat. Forgiue me I pray thee. Parcere.To spare: to salue: to forbeare. Et parsi tunc facit, vt vult Donatus: Peperci etiam apud. Plaut.Parcere & Perdere, contraria.Cic.To saue or shewe fauour to, and to vndo. Nihil parcunt, Vide NIHIL. Precantes vt cædibus & ab incendijs parceretur, Liuius.Desiring that they would abstaine from murder and fire. Ædificijs parcere. Cicero. To forbeare doyng of harme to houses or buildings.Parcendum est animo miserabile vulnus habenti.Ouid.I must in my heart fauour or pardon him that is so sore afflicted.Auribus alicuius parcere.Cicer.Not to speake that may displease one.Auxilio alicuius parcere.Cic.Not to vse ones aide or helpe.Capillis parcere.Ouid.Not to teare one by the haire.Castris hostium parcere.Cic.Charitati hominum maximè parcendum est, ne temerè in eos dicas qui diliguntur.Cic.We must beare with the loue that is betweene men.
Parcus, Adiectiuum. Plaut.Sparing: sauing: nigh or nigars: scarse in expences.Prodigus & luxuriosus, Parcus, & diligens, contraria. Author ad Heren. Senes patci. Horat. Parcus & tenax pater.Cic.Colonus parcissimus, frugalissimus.Cic. Parcus, cum genitiuo: vt Parcus opum. Claudian. A niggard or sparer of his goodes.Aceti veteris non parcus. Horat. Cruoris parcus. Claud. Loth to sheddebloud.Pœnæ parcus. Claud. A small punisher: one that punisheth little.Ciuium sanguinis parcum credidêre.Tacit.They thought him to be very loth to haue his citizens siaine.Manu parca offerre aliquid. Horat. Parcissimus honorum.Plin. iun.One that very little desireth honour. Parcus, ablatiuo iunctum: vt Parcus opera.Plaut.He that is more idle than occupied: no great labourer.Parcus comitatu.Plin. iun.He that vseth a small traine.Parcus in ædificando, in victu.Plin. iun.Cic.Parcissimus æstimator beneficiorum.Plin. iun.One that very little esteemeth benefites done to him.Cultor deorum parcus & infrequens. Horat. Acies parca, Vide ACIES.Ira parcior meo merito.Ouid.Lesse angry than I haue deserued.Iuuentus parca magnum donandi. Horat. Lucerna parca. Propert. Sale parco cõtingere aliquid.Virg.To salt or powder a litle: to kerne with salt.Parcus & breuis somnus.Plin. iun.Tellus parca.Stat. Parcus & Elegans, contraria.Cic.Parcè. Aduerbium. Plaut.Scarcely: niggardly: nighly: fayze & softly: sparingly: sauingly.Parcè & duriter viuere.Terent.Sparingly and hardly.Parcè parcus.Plaut.A very niggarde.Parcè & continÊter viuere, cui opponitur Diffluere luxuria.Cic. Nimium parcè. Terent.Parcè & restrictè facere.Cicer.To do a thing sparingly and very little.Frumentum parcè & paulatim metiri. Cæsar. To serue out corne sparingly and a little at once.Exigere pretium parcius Ouid.Profiteri amores parcé.Ouid.To speake very little of his loue.Parcè vti verbis.Cic.To speake but little.Parcè & timidè de aliquo scribere. Cecinna Ciceroni. To write a little of one and as though he feared to write to much.Parcius. Plinius, Pugnacibus mustis crapulæ plus inditur, lenibus parcius. Lesse.Dicere parcius de laude alicuius.Cic.To speake lesse of ones prayse.Obijcere aliquid alicui parcius.Virg.Vexare aliquem parcius.Ouid.Parcissimè facere potestatem aquæ. Colum. To permitte to haue very little water.
Lewis and Short: Latin dictionary
parco, pĕperci, less freq. parsi (the former constantly in Cic. and Cæs., the latter ante-class. and post-Aug.: parcui, Naev. ap. Non. 153, 21, or Com. 69 Rib.; part. fut. parsurus, Liv. 26, 13, 16; Suet. Tib. 62: parciturus, Hier. Ep. 14, 2), parsum, and less correctly parcĭtum, 3, v. n. and a. [for sparco; Gr. sparno/s, rare; cf. Engl. spare; but v. also paucus, parvus], to act sparingly, be sparing with respect to a thing, to spare; constr. usually with dat. or absol.; ante-class. also with acc.I.Lit.A. Of things (rare but class.). (a). With dat.: nihil pretio parsit, filio dum parceret, Plaut. Capt. prol. 32: operae meae, id. Mil. 4, 9, 3: te rogo sumptu ne parcas, Cic. Fam. 16, 4, 2: non parcam operae, id. ib. 13, 27, 1: nec impensae, nec labori, nec periculo parsurum, Liv. 35, 44: petit, ne cui rei parcat ad ea perficienda, Nep. Paus. 2, 5.—(b).Absol.: frumentum se exigue dierum XXX. habere, sed paulo etiam longius tolerare posse parcendo, Caes. B. G. 7, 71, 4.—Poet.: parcens = parcus: parcentes ego dexteras Odi (= parcius administrantes vinum, flores, etc.), Hor. C. 3, 19, 21.—(g). With acc. (ante-class. and poet.): oleas, Cato, R. R. 58: pecuniam, Plaut. Curc. 3, 11: argenti atque auri memoras quae multa talenta, Gnatis parce tuis,
spare
,
reserve for your children
, Verg. A. 10, 532 Serv.—Prov.: qui parcit virgae odit filium, Vulg. Prov. 13, 24.—B. Of persons, to spare, have mercy upon, forbear to injure or punish (eccl. and late Lat.), usually with dat.: non pepercisti filio tuo, Vulg. Gen. 22, 16; id. 2 Pet. 2, 4 et saep.—II.Trop.A.To spare, i. e. to preserve by sparing, to use carefully, not to injure.(a). With dat.: tibi parce, Ter. Heaut. 1, 1, 112: justitia autem praecipit, parcere omnibus, consulere generi hominum, Cic. Rep. 3, 12: aedificiis omnibus publicis et privatis, id. Verr. 2, 4, 54, 120: amicitiis et dignitatibus, id. Or. 26, 89; id. Phil. 2, 24, 59: non aetate confectis, non mulieribus, non infantibus pepercerunt, Caes. B. G. 7, 28: subjectis, sed debellare superbos, Verg. A. 6, 853: ne reliquis quidem nepotibus parsurus creditur, Suet. Tib. 62: alicujus auribus, i. e.
to refrain from speaking on disagreeable topics
, Cic. Quint. 12, 40; so, auribus et consuetudini, id. de Or. 3, 43, 170: valetudini, id. Fam. 11, 27, 1: famae, Prop. 1, 16, 11: oculis, i. e.
to turn away one's eyes from an unpleasant sight
, id. 4, 9, 35: luminibus, Tib. 1, 2, 33; Suet. Dom. 11: parcit Cognatis maculis similis fera, Juv. 15, 159.—(b). With in and acc. (ante-and post-class.): neque parcit in hostes, Lucr. 6, 399: parce in feminam, App. M. 1, p. 105, 39.—(g).Absol. (poet.): thyrso parcente ferit, i. e.
lightly
, Stat. Ach. 1, 572.—B.To abstain or refrain from doing a thing; to forbear, leave off, desist, stop, cease, let alone, omit (cf.: desino, mitto): meo labori non parsi, Cato ap. Fest. p. 242 Müll.; cf. Plaut. Ps. 1, 1, 3; id. Pers. 2, 5, 11; so, neque parcetur labori, Cic. Att. 2, 14, 2: auxilio,
to make no use of proffered assistance
, id. Planc. 35, 86: lamentis, Liv. 6, 3: bello,
abstain from
, Verg. A. 9, 656: hibernis parcebant flatibus Euri, id. G. 2, 339: parce metu,
cease from
, id. A. 1, 257.—(b). With inf., to refrain, forbear (not in class. prose): visere opera tua, Cato, R. R. 1, 1: hancine ego vitam parsi perdere, Ter. Hec. 3, 1, 2: proinde parce, sis, fidem ac jura societatis jactare, Liv. 34, 32: parcite, oves, nimium procedere, Verg. E. 3, 94: pias scelerare manus, id. A. 3, 42: defundere vinum, Hor. S. 2, 2, 58: ne parce dare, id. C. 1, 28, 23: parce postea paupertatem cuiquam objectare, App. Mag. 23, p. 289, 3; Aug. Ep. 43, 24: ori,
to refrain from speaking
, Vulg. Job, 7, 11.— (g). With acc.: parcito linguam in sacrificiis dicebatur, i. e. coërceto, contineto, taceto, Fest. p. 222 Müll.—(d). With ab, to desist from: precantes, ut a caedibus et ab incendiis parceretur, Liv. 25, 25, 6; so with abl. alone: caede, Aus. Epigr. 130, 4.
parcus, a, um, adj., = pau=ros [v. parco], sparing in any thing, esp. in expenditure; in a good and bad sense, frugal, thrifty, economical; niggardly, penurious, parsimonious (syn.: tenax, restrictus). I.Lit.(a).Absol.: detrusisti me ad senem parcissimum, Plaut. Aul. 2, 5, 9: patre parco ac tenaci, Cic. Cael. 15, 36: optimus colonus, parcissimus, modestissimus, frugalissimus, id. de Or. 2, 71, 287: parcumque genus patiensque laborum, Ov. M. 7, 656: parcā manu offerre aliquid, Hor. C. 3, 16, 43.—(b). With gen.: veteris non parcus aceti, Hor. S. 2, 2, 62: donandi parca juventus, id. ib. 2, 5, 79: pecuniae, Tac. H. 1, 49: pecuniae parcus ac tenax, Suet. Tib. 46.—B. In gen., sparing, chary, moderate in any thing: operā haud fui parcus meā, Plaut. Rud. 4, 2, 14: nimium parcus in largiendā civitate, Cic. Balb. 22, 50: non tam vereor, ne me in laudibus suis parcum, quam ne nimium putet, Plin. Pan. 3, 3: quam modica cultu, quam parca comitatu, id. ib. 83, 7: civium sanguinis parcus, Tac. H. 3, 75: parcissimus somni, Luc. 9, 590: parcissimus vini, Suet. Aug. 77: acies non parca fugae, Sil. 10, 30: beneficiorum parcissimus aestimator, Plin. Pan. 21, 2: parcus Deorum cultor, Hor. C. 1, 34, 1: in libidinem projecti, in cibum parci, Just. 41, 3, 13.—With inf.: parcusque lacessere Martem, Sil. 1, 680: haud parci Martem coluisse, id. 8, 464.—In gen., moderate, not rash nor self-indulgent: somnus sanitatis in homine parco, Vulg. Ecclus. 31, 24.—Comp.: parcior somni, Just. 11, 13, 2.—Sup.: parcissimus somni, Luc. 9, 590.—II.Transf., spare, scanty, little, small, slight (poet. and in post-Aug. prose): parco sale contingere, Verg. G. 3, 403: tellus, Stat. S. 4, 5, 13: lucerna, Prop. 4 (5), 3, 60: vulnus, Sil. 16, 111: merito parcior ira meo, Ov. P. 1, 2, 98: questaque sum vento lintea parca dari, id. H. 21, 79: optima mors parca quae venit apta die,
after a short time
, Prop. 3, 3, 40 (Parcae quae venit acta die, id. 3, 4, 18 Müll.): et brevis somnus, Plin. Pan. 49.—Adv., in two forms, parce (class.) and parciter (ante- and post-class.). A. Form parcē. 1.Sparingly, frugally, thriftily; penuriously, parsimoniously: parce parcus, Plaut. Aul. 2, 4, 35: vivere parce, continenter, severe, sobrie, Cic. Off. 1, 30, 106; cf.: parce ac duriter se habere, Ter. Ad. 1, 1, 20: parce et duriter vitam agere, id. And. 1, 1, 47: nimium parce facere sumptum, id. ib. 2, 6, 19: frumentum parce et paulatim metiri, Caes. B. G. 7, 71: cur id tam parce tamque restricte faciant, Cic. Fin. 2, 13, 42: parce seminat, Vulg. 2 Cor. 9, 6.—Comp.: implet manum parcius, Juv. 6, 546.—2. In gen., sparingly, moderately, cautiously: scripsi de te parce et timide, Cic. Fam. 6, 7, 3: parce et molliter aliquem laedere, id. ib. 1, 9, 23: gaudere, Phaedr. 4, 16: mirari, Sil. 10, 474; 15, 756; Plin. Ep. 5, 16, 3; 5, 7, 4.— Comp.: parcius dicere de laude alicujus, Cic. Mur. 13, 29: parcius ista viris tamen obicienda memento, Verg. E. 3, 7: parcius Andromachen vexavit Achaia victrix, Ov. H. 8, 13: parcius quatiunt fenestras,
rarely
,
seldom
, Hor. C. 1, 25, 1; Quint. 9, 2, 69.— Sup.: civitatem Romanam parcissime dedit, Suet. Aug. 40: ut parcissime dicam, nemo historicorum commendavit magis, Quint. 10, 1, 101.—B. Form parcĭter, sparingly, Pompon. ap. Non. 515, 6: praelibare, Claud. Mam. praef.