Nosco, noscis, noui, notum, nóscere. Cic.To know.Noui animum tuum.Terent.I know your minde.Nos cius animum de nostris factis noscimus.Plaut.De forma non queo nouisse.Plaut.I can not knowe him by his fauour.Quam tu ne de facie quidem nosti.Cic.Whom thou knowest not so much as by fight.Noram & scio.Terent. Bene te noui, Ouid.Vnde tam bene me nosti? Horat.Familiatiter aliquid nosse. Quint. Optimè vnumquenque nosse.Cic.Noui faciem hominis, Noui formam, Noui hominem. Ter. Herbas salutiferas nosse, Stat.-quo modo adolescentulus Meretricum ingenia & mores posset noscere? Terent.Leges & iura alicuius ciuitatis noscere.Cic.Locum noui vbi sit.Terent.I know well where he is.
Lewis and Short: Latin dictionary
nosco, nōvi, nōtum, 3 (old form, GNOSCO, GNOVI, GNOTVM, acc. to Prisc. p. 569 P.; inf. pass. GNOSCIER, S. C. de Bacch.; cf. GNOTV, cognitu, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.: GNOT (contr. for gnovit) oi)=den, e)piginw/skei; GNOTV, gnw=sin, dia/gnwsin, Gloss. Labb.—Contr. forms in class. Lat. are nosti, noram, norim. nosse; nomus for novimus: nomus ambo Ulixem, Enn. ap. Diom. p. 382 P., or Trag. v. 199 Vahl.), v. a. [for gnosco, from the root gno; Gr. gignw/skw, to begin to know], to get a knowledge of, become acquainted with, come to know a thing (syn.: scio, calleo). I.Lit.1.(a).Tempp. praes.: cum igitur, nosce te, dicit, hoc dicit, nosce animum tuum, Cic. Tusc. 1, 22, 52: Me. Sauream non novi. Li. At nosce sane, Plaut. As. 2, 4, 58; cf.: Ch. Nosce signum. Ni. Novi, id. Bacch. 4, 6, 19; id. Poen. 4, 2, 71: (Juppiter) nos per gentes alium alia disparat, Hominum qui facta, mores, pietatem et fidem noscamus, id. Rud. prol. 12; id. Stich. 1, 1, 4: id esse verum, cuivis facile est noscere, Ter. Ad. 5, 4, 8: ut noscere possis quidque, Lucr. 1, 190; 2, 832; 3, 124; 418; 588; Cic. Rep. 1, 41, 64: deus ille, quem mente noscimus, id. N. D. 1, 14, 37.—Pass.: EAM (tabulam) FIGIER IOVBEATIS, VBEI FACILVMED GNOSCIER POTISIT, S. C. de Bacch.: forma in tenebris nosci non quita est, Ter Hec. 4, 1, 57 sq.: omnes philosophiae partes tum facile noscuntur, cum, etc., Cic. N. D. 1, 4, 9: philosophiae praecepta noscenda, id. Fragm. ap. Lact. 3, 14: nullique videnda, Voce tamen noscar, Ov. M. 14, 153: nec noscitur ulli,
by any one
, id. Tr. 1, 5, 29: noscere provinciam, nosci exercitui,
by the army
, Tac. Agr. 5.—(b).Temppperf., to have become acquainted with, to have learned, to know: si me novisti minus, Plaut. Aul. 4, 10, 47: Cylindrus ego sum, non nosti nomen meum?id. Men. 2, 2, 20: novi rem omnem, Ter. And. 4, 4, 50: qui non leges, non instituta ... non jura noritis, Cic. Pis. 13, 30: plerique neque in rebus humanis quidquam bonum norunt, nisi, etc., id. Lael. 21, 79: quam (virtutem) tu ne de facie quidem nosti, id. Pis. 32, 81; id. Fin. 2, 22, 71: si ego hos bene novi,
if I know them well
, id. Rosc. Am. 20 fin.: si Caesarem bene novi, Balb. ap. Cic. Att. 9, 7, B, 2: Lepidum pulchre noram, Cic. Fam. 10, 23, 1: si tuos digitos novi, id. Att. 5, 21, 13: res gestas de libris novisse,
to have learned from books
, Lact. 5, 19, 15: nosse Graece, etc. (late Lat. for scire), Aug. Serm. 45, 5; 167, 40 al.: ut ibi esses, ubi nec Pelopidarum—nosti cetera, Cic. Fam. 7, 28, 2; Plin. Ep. 3, 9, 11.—2.To examine, consider: ad res suas noscendas, Liv. 10, 20: imaginem, Plaut. Ps. 4, 2, 29.—So esp., to take cognizance of as a judge: quae olim a praetoribus noscebantur, Tac. A. 12, 60.— II.Transf., in the tempp. praes. A. In gen., to know, recognize (rare; perh. not in Cic.): hau nosco tuom, I know your (character, etc.), i. e. I know you no longer, Plaut. Trin. 2, 4, 44: nosce imaginem, id. Ps. 4, 2, 29; id. Bacch. 4, 6, 19: potesne ex his ut proprium quid noscere?Hor. S. 2, 7, 89; Tac. H. 1, 90.—B. In partic., to acknowledge, allow, admit of a reason or an excuse (in Cic.): numquam amatoris meretricem oportet causam noscere, Quin, etc., Plaut. Truc. 2, 1, 18: illam partem excusationis ... nec nosco, nec probo, Cic. Fam. 4, 4, 1; cf.: quod te excusas: ego vero et tuas causas nosco, et, etc., id. Att. 11, 7, 4: atque vereor, ne istam causam nemo noscat, id. Leg. 1, 4, 11.—III.Transf. in tempp. perf.A.To be acquainted with, i. e. to practise, possess: alia vitia non nosse, Sen. Q. N. 4 praef. 9.—B. In mal. part., to know (in paronomasia), Plaut. Most. 4, 2, 13; id. Pers. 1, 3, 51.—IV. (Eccl. Lat.) Of religious knowledge: non noverant Dominum, Vulg. Judic. 2, 12; ib. 2 Thess. 1, 8: Jesum novi, Paulum scio,
I acknowledge
, ib. Act. 19, 15.—Hence, nōtus, a, um, P. a., known. A.Lit.: nisi rem tam notam esse omnibus et tam manifestam videres, Cic. Verr. 2, 3, 58, 134: ejusmodi res ita notas, ita testatas, ita manifestas proferam, id. ib. 2, 2, 34, 85: fingi haec putatis, quae patent, quae nota sunt omnibus, quae tenentur?id. Mil. 28, 76: noti atque insignes latrones, id. Phil. 11, 5, 10: habere omnes philosophiae notos et tractatos locos, id. Or. 33, 118: facere aliquid alicui notum, id. Fam. 5, 12, 7: tua nobilitas hominibus litteratis est notior, populo obscurior, id. Mur. 7, 16: nullus fuit civis Romanus paulo notior, quin, etc., Caes. B. C. 2, 19: vita P. Sullae vobis populoque Romano notissima, Cic. Sull. 26, 72: nulli nota domus sua, Juv. 1, 7.—(b). With gen. (poet.): notus in fratres animi paterni, Hor. C. 2, 2, 6: noti operum Telchines. Stat. Th. 2, 274: notusque fugarum, Vertit terga, Sil. 17, 148.— (g). With subj.-clause: notum est, cur, etc., Juv. 2, 58.—(d). With inf. (poet.): Delius, Trojanos notus semper minuisse labores, Sil. 12, 331.—2. In partic. a.Subst.: nōti, acquaintances, friends: de dignitate M. Caelius notis ac majoribus natu ... respondet, Cic. Cael. 2, 3: hi suos notos hospitesque quaerebant, Caes. B. C. 1, 74, 5; Hor. S. 1, 1, 85; Verg. Cir. 259.—b. In a bad sense, notorious: notissimi latronum duces, Cic. Fam. 10, 14, 1: integrae Temptator Orion Dianae, Hor. C. 3, 4, 70; Ov. M. 1, 198: Clodia, mulier non solum nobilis sed etiam nota, Cic. Cael. 13, 31; cf. id. Verr. 1, 6, 15: moechorum notissimus, Juv. 6, 42.—B.Transf., act., knowing, that knows: novi, notis praedicas, to those that know, Plaut. Ps. 4, 2, 39.
Nŏvĭus, a, the name of a Roman gens. A.Masc.1. Novius, a famous writer of Atellane plays, a contemporary of Pomponius, about A. U. C. 650-670: Novius probatissimus Atellanarum scriptor ait, etc., Macr. S. 1, 10, 3; Cic. de Or. 2, 63, 255; 2, 69, 279; cf. Gell. 15, 13, 4; 17, 2, 8; Non. 81, 22 sq. et saep.—Hence, Nŏvĭānus, a, um, adj., of or belonging to Novius (the Atellane poet), Novian: oratiunculae, M. Aurel. ap. Front. Ep. ad M. Caes. 2, 13 Mai.: fullones, Tert. Pall. 4; v. fullo, I.—2. L. Novius, a tribune of the people and enemy of Clodius, Ascon. ad Cic. Mil. p. 47 Orell.— 3.Another Novius, Hor. S. 1, 6, 40 (perh. a fictitious name, i. q. Newcomer, Upstart). —4.A fortune-hunter, Juv. 12, 111.—B.Fem.: Nŏvĭa, ae, the wife of Oppianicus, Cic. Clu. 9, 27.
nŏvus, a, um, adj. [Sanscr. navas; Gr. ne/os, i. e. nevos; cf.: noverca, nuntius, denuo, nuper; Germ. neu; Engl. new], new, not old, young, fresh, recent, etc. (v. antiquus init.; cf.: recens, novellus). I.Lit.A. In gen.: civitates condere novas, Cic. Rep. 1, 7, 12: nova et a nobis inventa ratio, id. ib. 1, 8, 13; cf.: nihil novi vobis afferam neque quod a me sit cogitatum aut inventum, id. ib. 1, 14, 21: novus veteri exercitus jungitur, Liv. 7, 7; cf. miles, Sall. J. 87, 2: imperator, id. ib. 44, 2: novum de integro proelium, Liv. 24, 16: Camillus, id. 22, 14: consules, Suet. Caes. 15: serpens,
which has cast its old skin
, Ov. M. 9, 266: caro,
fresh meat
, Juv. 11, 85.—Special phrases. 1. Novae tabernae, or simply Novae (sub Novis), the new shops; many of the shops of the money-changers in the Forum were burned down A. U. C. 543, and those built on their sites were called Novae, those which remained standing Veteres (v. vetus), Liv. 26, 27; 3, 48: sub Novis, Cic. de Or. 2, 66, 266; cf.: sub Novis dicta pars in foro aedificiorum, quod vocabulum ei pervetustum, Varr. L. L. 6, 59 Müll.—2. Novae tabulae, new account-books, by making which old debts were cancelled, Cic. Off. 2, 23, 84; id. Phil. 6, 4, 11; id. Att. 5, 21, 13; 14, 21, 4; Caes. B. C. 3, 1; 3, 21: tum Catilina polliceri tabulas novas, proscriptionem locupletium, Sall. C. 21, 2.—Hence, trop.: beneficiorum novae tabulae, i. e.
forgetfulness of benefits
, Sen. Ben. 1, 4, 6.—3. Novus homo, or homo novus, the first of his family who obtained a curule office, a man newly ennobled, an upstart, Cic. Off. 1, 39, 138: adeptus es, quod non multi homines novi, Cic. Fam. 5, 18, 1; cf.: in Q. Pompeio, novo homine et fortissimo viro, id. Mur. 7, 16 sq.: M. Catoni, homini ignoto et novo, id. Rep. 1, 1, 1; cf.: hic novus Arpinas, ignobilis, et modo Romae Municipalis eques, Juv. 8, 237: nova nupta,
a bride
, Juv. 2, 120.—Plur. subst.: nŏvi, ōrum, m., recent writers: est et quod appellatur a novis no/hma, Quint. 8, 5, 12: novorum lectio, id. 2, 5, 26; 5, 4, 1.—4. Novae res, new things, novelties: nihil te ad me postea scripsisse demiror, praesertim tam novis rebus, Cic. Fam. 7, 18, 4.—Also subst.: nŏvum, i, n., a new thing, a novelty; news: novum attulerint, quod fit nusquam gentium, Plaut. Cas. prol. 70: num quidnam inquit novi?Cic. de Or. 2, 3, 13: si quid novi vel sero invenissem, Quint. 2, 5, 3.—Plur.: novorum interpositione priora confundere, Quint. 10, 3, 32; 8, 3, 60.—But, in gen., novae res signifies political innovations, a revolution: Q. Servilius Ahala Sp. Maelium novis rebus studentem manu suā occidit, Cic. Cat. 1, 1, 3: rerum novarum causam quaerere, id. Agr. 2, 33, 91: plebes novarum rerum cupida, Sall. C. 28, 4: cuncta plebes novarum rerum studio Catilinae incepta probabat, id. ib. 37, 1: novarum rerum avidi, id. J. 19, 1.—In a double sense: Segulium neglegamus, qui res novas quaerit: non quo veterem comederit—nullam enim habuit—sed hanc ipsam recentem novam devorārit, innovations and new wealth, Cic. Fam. 11, 21, 2.— B. In partic. 1.New, novel, strange, singular, unusual, unheard of: flagitia ingentia, nova, capitalia, Ter. Ad. 4, 7, 3: nihil dicam aut inauditum vobis aut cuiquam novum, Cic. de Or. 1, 31, 137; cf.: novum crimen et ante hunc diem inauditum, id. Lig. 1, 1: nova tibi haec sunt et inopinata?id. Verr. 2, 2, 8, 24; id. Att. 6, 1, 5: novam in feminā virtutem novo genere honoris donavere, Liv. 2, 13; Verg. A. 3, 591: nova monstra, Hor. C. 1, 2, 6: si res agi videtur nova, magna, atrox, Quint. 4, 1, 33.—2.New in any thing, unused, unaccustomed, inexperienced (poet. and in post-Aug. prose): et rudis ad partus et nova miles oram, Ov. H. 11, 48.—(b). With dat.: novus dolori, Sil. 6, 254; Tac. Agr. 16.— (g). With inf.: nova ferre jugum cervix, Sil. 16, 332.—3. Nova Via structa esse dicitur regnante Ser. Tullio, Paul. ex Fest. p. 174 Mull.; v. Müll. ib. p. 389, a; cf.: vocabulum pervetustum ut Novae viae, quae via jam diu vetus, Varr. L. L. 6, 59 Müll.—4.Recent: tu cognovisti omnia, novissima et antiqua, Vulg. Psa. 138, 5.—C. In eccl. Lat., renewed by grace: nova creatura, Vulg. 2 Cor. 5, 17: induite novum hominem, ib. Eph. 4, 24.—II.Transf., in the sup.: nŏvissĭmus, a, um, the latest, last, hindermost, extreme (syn.: extremus, proximus, recentissimus): a quo (sc. novo) etiam extremum novissimum quoque dici coeptum vulgo, quod meā memoriā ut Aelius sic senes aliquot, nimium novum verbum quod esset, vitabant, Varr. L. L. 6, 59 Müll.: histriones, Cic. Rosc. Com. 11, 30; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 3; Cass. ib. 12, 13, 1: qui ex iis novissimus venit, necatur, Caes. B. G. 5, 56: novissimum agmen,
the rear
, id. ib. 1, 15; 7, 68. —So as subst.: nŏvissĭmi, ōrum, the rear of an army, the soldiers in the last line: novissimis praesidio esse, Caes. B. G. 1, 20: novissimos adorti magnam multitudinem conciderunt, id. ib. 2, 11: dixitque novissima verba, Verg. A. 4, 650: novissima cauda, i. e.
the end of
, Ov. M. 3, 681; 13, 963: luna, Plin. 2, 13, 10, 56.—2. Like Engl. last, extreme, highest: exempla,
the extreme penalty, the penalty of death
, Tac. A. 12, 20; 15, 44; and absol.: a summā spe, novissima exspectabat, id. ib. 6, 50: novissimum casum experitur, id. ib. 12, 33.—B. Esp. in eccl. Lat. 1.Youngest: liberorum, Vulg. Jos. 6, 26.—2.Lowest in rank or fortune: de novissimis populi, Vulg. 3 Reg. 13, 33.—3. As subst.a.Sing.: nŏvissĭmum, i, n., the end.(a). Of place: terrae, Vulg. 1 Macc. 3, 9: a summo ad novissimum,
the bottom
, id. Isa. 56, 11.—(b). Of time: habent spem in novissimo, Vulg. Prov. 23, 18.—b.Plur.: nŏvissĭma, ōrum, n.(a). Of place, the bottom, depths: abyssi, Vulg. Job. 38, 16.— (b). Of time: habebis in novissimis spem, Vulg. Prov. 24, 14; cf.: novissima hominis illius,
the end
, id. Luc. 11, 26.—Hence, adv. (not in Cic.) in two forms. (a). Form nŏvē, newly, in a new or unusual manner: ornata ut lepide! ut concinne! ut nove!Plaut. Ep. 2, 2, 38: ne quid ambigue, ne quid nove dicamus, Auct. Her. 1, 9, 15: verba nove aut insigniter dicta, Gell. 19, 7, 2; cf. id. 17, 2, 13; Sen. Contr. 1, 4 fin.—(b). Form nŏvĭter, newly: BASILICA IVLIA A SE NOVITER REPARATA, Inscr. Orell. 24 (A. D. 377): amor noviter venit, Fulg. Myth. 3, 1 med.—Sup.: nŏvissĭmē. a. Of time, recently, lately, a short time ago: mater cum novissime aegrotāsset, Val. Antias. ap. Charis. p. 186 P.: quod novissime nobiscum foedus fecissent, id. ib.: novissime, memoriā nostrā, argentum aere solutum est, Sall. C. 33, 2: liber quem novissime tibi misi, Plin. Ep. 8, 3, 1: eloquendi rationem novissime repertam, Quint. 12 praef. 3.—b. Of succession, lastly, last of all, finally: dicam primum ... deinde ... novissime, Sen. Ira, 3, 5, 2: primum ... post haec ... novissime, Quint. 3, 6, 24; cf.: primum ... post haec ... novissime, id. 11, 2, 41: vel ... vel ... vel novissime, id. 7, 1, 37: et ... et ... et novissime, id. 2, 4, 10: cum plura interrogāsset ... novissime id inferebat, id. 5, 11, 3: novissime cum, etc. (= postremo),