Mensa, mensæ, f. g. Varro. A table to eate on: a bourde: dinner: supper: a dish or troncher. A counter or table that bankers vse. Acerna mensa. Ouid.Argenteæ mensæ in delubris.Cic.Citrea & acerna mensa. Martial. Conscripta vino mensa.Ouid.A bourde that hath things drawne on it with wine.Curiales mensæ. Festus. Pantherinæ mensæ, vide Pantherinas in PANTHER.Supina mensa. Propert. Tripes mensa. Horat. Astare mensæ domini. Martial. To stande waiting at hys maisters table.Consistere ad mensam. Ci. Idem. Discumbere mensis. Sta. Extruere mensas conquisitissimis cibis.Cic.To furnishe tables with most fine dishes. Instruere mensas. Virg.Onerare epulis mensas.Virg.Opulentare mensam pretiosis dapibus. Colum. Mensa, Prandium, vel cœna quandoque dicitur.Iuuen.Hic nullus verbis pudor aut reuerentia mensæ.Iuuen.Omnium mensarum assecla.Cic.A common resorter to euerie mans table.Mensa sine arte. Mart. A dinner or supper without curious prouision.Angusta mensa.Senec.A slender or sparing supper.Apposita mensa.Ouid.A table serued with meate.Apta mensa ioco.Ouid. Auara. Martial. Breuis mensa. Horat. A slender or small meale of little proui. sion. Nitentes mensæ. Hora. Cara mensa. Horat. Opime mÊse. Sil. Costly meals: great fare.Diuites mensæ. Hor. Pingues. Catul. Fœcunda mensa. Tibul. Plenæ mensæ. Virg.Lauta mensa. Lucan. Regales. Virg.Secundæ mensæ.Virg.The second seruice.Secura mensa. Tibul. Tenuis mensa. Horat. Apponere mensam, vide APPONO.Auferre mensam, vide AVEERO.Communicare aliquem mensam, vide COMMVNICO.Perpetuis considere mensis.Virg.Relicta mensa discedit conuiua.Ouid.Lucis pars optima mensæ est data. Cicero. Most part of the day was spent in banquetting.Verecunda laxamus seria mensa. Pers. Pingues linquere mensas. Catul. De mensa mittere. Cice. To sende a messe of meate from the table.Percurrere mensas, vide PERCVRRO.Mensam remouere.Virg.To take away the table.Repellit mensas ingenti clamore.Ouid.Mensam tolli iubet.Cic.He willeth the table to he taken vp. Menso, etiam quadra dicitur.Virg.A trencher of bread.Heus etiam mensas consumimus. Vir. Id est panitias mensas. Mensa.Cicer.A bankers bourde. Prætor mensa publica dedit. Cic.
Mensis, huius mensis. Cic.A moneth.Augustus mensis, vide AVGVSTVS.De mense Decembri.Cic. Gelidi menses. Claud. Intercalaris mensis, Vide INTERCALO.Pauci menses, vide PAVCVS.Sextilis mensis. Horat. The moneth of August.Si ineant oportuno & recto mense. Plin. Tardi menses.Virg. Mensis abit.Terent.A moneth passeth.Agitur mensis, Vide AGO.Exactis mensibus grauidæ errant. Virgil. Occupare primos menses, Vide OCCVPO.Incipiunt magni procedere menses.Virg.Pronos voluit menses Luna. Horatius. Moneths passe away apace with the course of the Moone. Menses, in plurali, pro Menstruis mulierum. Plin. The flowers or naturall purgation of women monthly: theyr termes.Abundantia mensium. Pli. Excessiue voyding of the flowers.Monstrifici menses. Plin. Menses mulierum abundant, vel subsidunt. Plin. The termes eyther come abondantly, or stay.Euocare menses. Plin. To prouoke the flowers.Menses fœminarum trahere dicitur mastiche condrili. Plin. Commorantes menses trahit lens. Plin. Mensis etiam in singulari idem significat. Plin.
Metior, metîri., pen. prod. mensus sum, metíri. Cic.To meate or measure: to passe or go ouer: to esteeme: to indge.Interuallis æqualibus aliquid metiri.Cic.To draw out with equall spaces betweene.Agrum aliquem metiri.Cic.Frumentum metiri.Cic.Parcè & paulatim metiri frumentum. Cæsar. To serue out corne sparingly by litle and litle.Mundi magnitudinem metiri.Cic.Stipendium. Curt. In hasta. metiri se. Stat.Aunum metiri sol dicitur.Ouid.Æternitas nulla temporis circunscriptione metitur.Cicer.Euerlastingnesse hath no boundes or limits of time.Oculo metiri aliquid. Horat. To ouerlooke.Prospectu metior æquora.Ouid.I looke vpon the seas.Animo metiri aliquid.Ouid.To consider in minde.Pectus alicuius metiri cuspide. Silu. To thrust one through the breast with his speare.Pedibus metiri aliquid.Cic.To passe or goe ouer. Metiri gradibus, pro Abire.Plaut.To goe away.Iter cursu metiens. Catul. Metiri.Virg.To passe ouer.Aquas metiri carina.Ouid.To sayle or passe ouer the seas with a shippe. Auribus sonantia omnia metiri.Ouid. Metiri.To esteeme or iudge.Cic. Conuiuiorum delectationem cœtu amicorum & sermonibus metiebar. I did esteeme the pleasautnesse of bankets by the good company offriendes and honest talke.Metiri summum bonum suis commodis.Cic.To measure or iudge the shoote anker of all goodnesse by his owne commodtries.Omnia quæ ad beatam vitam pertineant, ventre metiri.Cic.To esteeme felicitie and happy lyfe to rest in nothing but banketting or making good cheere.Metiri omnia dignitate, non ambitione.Cic.Angustè rantos metiris honores.Stat.Thou doest not sufficiently esteeme so great honours.Modum diuitiarum, ex eo quantum cuique satis est, homines metiuntur.Cic.Metiens aliorum in se odium suo in alios odio.Liu.Esteeming other mens hatred toward him, by his toward other men.Vitijs hominum, non rerum euentu metienda sunt peccata.Cic.Offences are to be esteemed.Suo modulo ac pede metiri se. Horat. Studia nostra naturæ regula metiamur.Cic.
Lewis and Short: Latin dictionary
mensa, ae, f [Sanscr, ma, measure; Gr. me/tron; cf. manus, mane, etc.], a table for any purpose, as a dining-table; a market-stand for meat, vegetables, etc.; a money-dealer's table or counter, a sacrificial table, etc. I.Lit. Of the table itself as a fabrid: non ferre mensam nisi crebris distinctam venis, Sen. Dial. 3, 35, 5: mensa inanis nunc si adponatur mihi, Plaut. Pers. 3, 1, 26: cibos in mensam alicui apponere, id. Men. 1, 3, 29: surgunt a mensā saturi, poti, id. Ps. 1, 3, 62: ad mensam consistere. to wait at table, Cic. Tusc. 5, 21, 61: auferre mensam, Plaut. Truc. 2, 4, 14: apud mensam,
at table
, id. Trin. 2, 4, 77; Gell. 2, 22, 1; 19, 7, 2: arae vicem praestare posse mensam dicatam, Macr. S. 3, 11, 5.—II.Transf.A.Food; a table, meal, course: quocum mensam sermonesque suos impertit, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 240 Vahl.): communicabo te semper mensā meā, Plaut. Mil. 1, 1, 51: ita mensas exstruit, id. Men. 1, 1, 25: parciore mensā uti, Tac. A. 13, 16: Italicae Syracusiaeque mensae, Cic. Tusc. 5, 35, 100: cui Quintus de mensa misit, id. Att. 5, 1, 4; so, parāsti mensam adversus eos qui tribulant me, Vulg. Psa. 23, 5: una mensa,
at a single meal
, Juv. 1, 138: prior, proxima mensa, the first, the second rank at table; the first or second in esteem: Raeticis uvis prior mensa erat, Plin. 14, 1, 3, 16; id. 9, 17, 29, 63: secunda mensa, the second course, the dessert (at which much wine was used), Cels 1, 2: haec ad te scripsi, appositā secundā mensā,
during the dessert
, Cic. Att. 14, 6, 2; 14, 21, 4: Agesilaus coronas secundamque mensam servis dispertiit, Nep Ages. 8, 4: secunda mensa bono stomacho nihil nocet, Cels. 1, 2, fin.: mensae tempore,
meal-time
, Juv. 13, 211.—B.The guests at table: cum primum istorum conduxit mensa choragum, Suet. Aug. 70.—C.A money-changer's counter: decem minas dum hic solvit, omnis mensas transiit, Plaut. Curc. 5, 3, 4: mensam poni jubet atque Effundi saccos nummorum, Hor. S. 2, 3, 148: nummulariorum, Vulg. Matt. 21, 12: publica,
, Suet. Claud. 15.—E. Mensa lusoria, a gaming-table (late Lat.), Aug. Conf. 8, 6.— F.A sacrificial table: Curiales mensae, in quibus immolabatur Junoni, quae Curis est appellata, Paul. ex Fest. s. v. Curiales, p. 64 Müll.: mensae deorum, Verg. A. 2, 764: Jovis mensa, Plin. 25, 9, 59, 105: a small altar: super tumulum statuere, Cic. Leg. 2, 26, 66.—G. The long flat part, the table, of a military engine (e. g. of a catapult), Vitr. 10, 16.—H.A stand or platform on which slaves were exposed for sale: servus de mensā paratus, App. M. 8, p. 213; id. Mag. 17, p. 285, 15.
mensis, is (gen. plur. regularly mensium; freq. mensum, Plaut. Most. 1, 1, 78; Cic. Phil. 12, 9, 22; id. Verr 2, 74, 182 al.; Caes. B. G. 1, 5, 3; Ov. M. 8, 500; id. F. 5, 187; 424; Liv. 3, 24, 4; 3, 25, 4; Plin. 7, 11, 9, 49 et saep.; v. Neue, Formenl. 1. p. 265 sq.), m. [root ma-, measure; Sanscr mas; Gr. mhn, the measure of time; cf. Goth. mena; Germ. Mond; Engl. moon, month], a month. I.Lit.: mensium nomina, Varr. L. L. 6, 4, 33 Müll.; Censor 22: hunc mensem vortentem servare, the return of this month, i. e. a full year, Plaut. Pers. 4, 4, 76: septem menses sunt. quom in hasce aedis pedem nemo mtro tulit, id Most. 2, 2, 39: lunae cursus qui, quia mensa spatia conficiunt, menses nominantur, Cic. N D 2, 27, 69: annūm novūm voluerunt esse primum mensem Martium, Atta ap Serv. Verg. G. 1, 43: primo mense,
at the beginning of the month
, Verg. A. 6, 453: regnavit is quidem paucos menses, Cic. Lael. 12, 41; Hor C. 2, 9, 6.—B. Esp., plur., the months, i. e. the fixed time, the period: mensis jam tibi actos vides, Plaut. Am. 1, 3, 2.—II.Transf., esp. in plur., the menses: prodest mulierum mensibus retardatis, Plin. 21, 21, 89, 156; 22, 22, 40, 83; 22, 25, 71, 147; 23, 7, 71, 138 et saep.—In sing.: a muliere incitati mensis, Plin. 17, 28, 47, 267; 28, 7, 23, 77.—Transf., of female animals, the yearly flux, Varr. R. R. 2, 7 med.
mētĭor, mensus (post-class. metītus, Dig. 32, 1, 52), 4, v. dep. [Sanscr. ma, to measure; cf. Gr. me/-tron, Lat. modus], to measure, mete (lands, corn); also, to measure or mete out, to deal out, distribute by measure (class.). I.Lit.: metiri agrum, Cic. Fam. 9, 17, 2: frumentum, id. Verr. 2, 3, 83, 192: sol, quem metiri non possunt, id. Ac. 2, 41, 128: magnitudinem mundi, id. Off. 1, 43, 154: nummos, to measure one's money, i. e. to have a great abundance of it, Hor. S. 1, 1, 95: nummos modio, Petr. S. 37: se ad candelabrum, id. ib. 75: pedes syllabis,
to measure by syllables
, Cic. Or. 57, 194: frumentum militibus metiri, Caes. B. G. 1, 16: cum exercitu frumentum metiri oporteret, id. ib. 1, 23; 7, 71: Caecubum, Hor. Epod. 9, 36: quis mensus est pugillo aquas?Vulg. Isa. 40, 12: tantus acervus fuit, ut metientibus dimidium super tres modios explesse, sint quidam auctores, Liv. 23, 12.—B.Poet. transf., to measure a distance, i. e. to pass, walk, or sail through or over, to traverse: Sacram metiente te viam (of the measured pace of a proud person), Hor. Epod. 4, 7: aequor curru,
to sail through
, Verg. G. 4, 389: aquas carinā, Ov. M. 9, 446: tu, cursu, dea menstruo metiens iter annuom,
, Plaut. Ps. 4, 4, 11.—II.Trop., to measure, estimate, judge one thing by another; also simply to measure, estimate, judge of, set a value on a thing. (a). With abl. of the standard of comparison, or the means of judgment: sonantia metiri auribus, Cic. Or. 68, 227: oculo latus, Hor. S. 1, 2, 103: omnia quaestu,
by profit
, Cic. Phil. 2, 43, 111: qui nihil alterius causa faciet et metietur suis commodis omnia, id. Leg. 1, 14, 41: vides igitur, si amicitiam sua caritate metiare, nihil esse praestantius, id. Fin. 2, 26, 85: vim eloquentiae sua facultate non rei natura, id. Opt. Gen. Or. 4, 10: omnia voluptate, id. Fam. 7, 12, 2: studia utilitate, Quint. 12, 11, 29: magnos homines virtute, non fortuna, Nep. Eum. 1: usum pecuniae non magnitudine, sed ratione, Cic. Att. 14: officia utilitate, Lact. 6, 11, 12: odium in se aliorum suo in eos metiens odio, Liv. 3, 54: pericula suo metu, Sall. C. 31, 2: peccata vitiis, Cic. Par. 3, 1, 20: aetatem nostram non spatio senectutis, sed tempore adulescentiae, Quint. 12, 11, 13.—(b). With ex (very rare): fidelitas, quam ego ex mea conscientiā metior, Cic. Fam. 10, 4, 2: ex eo, quantum cuique satis est, metiuntur homines divitiarum modum, id. Par. 6, 1, 14.—(g). With ad: nec se metitur ad illum quem dedit haec (paupertas) posuitque modum, i. e.
accommodates herself
, Juv. 6, 358.—(d).Absol. (post-Aug.): metiri ac diligenter aestimare vires suas, Quint. 6, 1, 45: pondera sua, Mart. 12, 100, 8: sua regna, Luc. 8, 527. —(e) With quod: quanto metiris pretio, quod, etc., Juv. 9, 72.—B.To traverse. go over, pass through: late Aequora prospectu metior alta meo, Ov. H. 10, 28: tot casus, tot avia, Val. Fl. 5, 476: jamque duas lucis partes Hyperione menso, Ov. M. 8, 564.—C.To measure out, deal to any one, treat one well or ill: mensurā quā mensi fueritis, remetietur vobis, Vulg. Luc. 6, 38; cf. id. Matt. 7, 2.!*? In pass. signif., to be measured: agri glebatim metiebantur, Lact. Mort. Persec. 23, 2: an sol pedis unius latitudine metiatur, Arn. 2, 86.—Part. perf.: mensus, a, um, measured off: mensa spatia conficere, Cic. N. D. 2, 27, 69.—As subst.: bene mensum dabo,