Insurgo, insurgis, insurrexi, insurrectum, insurgere. Virgil. To rise vp against.Insurgere altius. Quin. To rise vp higher.Altior insurgens. Vir. Regnis alicuius insurgere.Ouidius.To rise vp against ones kingdome. Insurgere remis. Virgil. To inforce themselfe earncstlye to rowe.Inuigilare & insurgere publicis vtilitatibus. Pl. iu. To watch and franaile earnestly in the common prosite.
Lewis and Short: Latin dictionary
in-surgo, surrexi, rectum, 3, v. n.I.To rise upon, to rise up or to: insurgite remis, rise on your oars, i. e. ply your oars vigorously, Verg. A. 3, 560; 3, 207; 5, 189; so, remis insurgitur, Val. Fl. 2, 14: insurgit transtris, id. ib. 1, 450: nigro glomerari pulvere nubem Prospiciunt Teucri, ac tenebras insurgere campis, Verg. A. 9, 33: sibilat insurgens capiti,
raising its head
, Sil. 10, 546.— (b). With acc.: jugum (i. q. in jugum), App. M. 1, p. 103.—II.To raise one's self, to rise, mount: insurgat Aquilo, Hor. Epod. 10, 7: si forte prolapsus est, attolli et insurgere haud licitum, Tac. G. 39, 8: altior insurgens et cursu concitus heros, Verg. A. 12, 902: et (serpens) sibilat ore, Arduus insurgens, id. ib. 11, 755: acuta silex Speluncae dorso insurgens, id. ib. 8, 233: inde colles insurgunt, Liv. 22, 4, 2: pone tergum insurgebat silva, Tac. A. 2, 16; so in fight, to rise for a blow: ostendit dextram insurgens Entellus, Verg. A. 5, 443: altior, Sil. 5, 294. — B.Transf.1.To rise, grow in power: insurgere regnis alicujus, to rise against, i. e. to aim at seizing one's kingdom, Ov. M. 9, 444: Caesar insurgere paulatim, Tac. A. 1, 2: Romanas opes insurgere, id. ib. 11, 16. — 2. Of waters, floods: vastius insurgens decimae ruit impetus undae, Ov. M. 11, 530: Atax usque eo solitus insurgere, ut se ipse non capiat, Mel. 2, 6, 6.— 3.To arise: insurgunt fremitus, Val. Fl. 2, 82. — 4.To rise up, to rouse or bestir one's self: invigilare publicis utilitatibus et insurgere, Plin. Pan. 66, 2.— 5. Of speech, to rise above the level of ordinary language, to become sublime: Horatius insurgit aliquando, Quint. 10, 1, 96: augeri debent sententiae, et insurgere, id. 9, 4, 23: haec sunt, quibus mens pariter et oratio insurgant, id. 12, 2, 28; id. 11, 3, 13.