To haue: to holde: to possesse: to occupie: to handle or intreare: to esteeme or suppose: to dwel or inhabite: to keepe: to count or esteeme. Habere. Plaut. To handle or intreate. Is vti tu nie hic habueris, perinde illum illic curauerit. Plau. Euen as you shall handle me here, so, &c. Nunquam secus habui illam, ac si ex me esset nata. Terent. I neuer intreated or vsed hir otherwise, thã if she had bin borne of mine owne bodie. -semper parcè ac duriter Se habere. Terent. To line sparingly and hardly. Nimium te habui delicatam. Plau. I haue intreated thee too gently: or I haue made thee too verie a cockney. Ægrè habere. Liu. To take grieuously. Habet allum arctè, contentéque. Plaut. Shee holdeth him short and in obedience. Quæ res eos magno diuturnóque bello inter se habuit. Sal. Which matter kept them in great and long warre one wyth the other. Habet eos somnus. Ouid. They be asleepe. Antiqui tales ægros in renebris habebant. Cels. They keepe such sicke men in darkenesse. Habere aliquem in luce, vel lumine. Celsus. To keepe one in a light place. Habere. To abide: to dwell. Qui mortales in initio Africam habuerint. Sal. Who first inhabited Affrike. Habet se erga ædem. Plaut. He dwelleth by the church. -meretrix Quæ hîc habet. Plaut. The harlotte that dwelleth here. De Repub. nihil habeo ad te scribere. Cic. I haue nothing to write to you, &c. Habere. To count or esteeme Quint. An habendum sit adulterium in lupauati. Whether in a brothel house it be to be esteemediaduoutrie. Hæc habui de amicitia quæ dicerem. Cice. This I had to say of friendship. Sicuti pleráque mortalium habentur. Salu. As it happeneth in most worldly matters. Quid habeo aliud deos immortales precari, quam vt, &c. Su. What other request haue. I to make to God, but that, &c. Audire habeo quid hic sentiat. Cic. I must heare what, &c. Quum deponendum haberet. Plin. When she must lay it aside, or lay it away. Præcipiendum habeo. Colu. This charge I haue to giue you. Respondendum habere. Tacit. To haue to answeare. Vt ante Cal. Sex omnes decumas ad aquam deportatas haberent. Cice. That before the firste of August they should bring al the tenths, &c. Habere accessum ad aliquem. Columella. To haue accesse to one. Eo die acerbum habuimus Curionem. Cice. We found Turio that day au heauie friend. Aditurn habere dicitur locus. Cæsar. To haue a passage to enter by. Aditum habere ad pastum. Cic. Aditum ad aliquem, per translationem. Cæs. To haue entrance or accesse to. Habet hæc res admirationem. Plin. This thing is maruailous, or maketh men to maruasle. Habere ætatem procul Repub. Salu. To liue or leade his life farre from. Habere bene ætatem suam. Plautus. To liue wel and merrily. Quos habuit amantissimos sui. Cicer. Which were his greatest friends. Habere pro ancilla. Plaut. Ne hanc ille habeat pro ancilla sibi, That be vse hir not for a seruaunt in his chamber. Animum alienum ab aliquo habere. Cicero. Not to bee ones friend: to be angrie or fallen out with. Bonum animum, Liui. To be of good cheare: to haue a good heart. Magnum animum & spem bonam. Cic. Habe quietum animum. Plautus. Bee of a quiet mind: be not careful. Tantummodo in animis habitore, non me, &c. Salust. Onely esteeme or thincke that, &c. Hoc neque transire habebat in animo, neque, &c. Cæsar. Hee neither minded nor thought, &c. Istum exhæredare in animo habebat. Ci. He minded, intended, or purposed: It was in his fautasie to disherite, &c. Sic in animo habeto, vti ne cupidè emas. Cat. Remember this, and haue in minde, that thou be not too greedie to buy it. Intentum animum tanquam arcum habebat. Cicer. His mind was alway readse as it were a bow bent. Annos habet triginta. Quin. He is thirtie yeares olde. Auxium me hæc res habet. Plin. iun. This matter disquieteth me, or occupieth my heade: I am carefull or solicitous for this. Semper eos accolæ Galli in armis habebant. Liu. The French men their borderers kept them alwaies occupied in warre. Disserendi artem nullam habuit. Cic. He was nothing seene in the science of reasoning. Vana sunt ista, quæ nos attonitos habent. Senec. These things that abath or astonish vs are but vaine. Auratam mulierem habere. Plautus. To keepe bit gorgeouslye trimmed in golde: or gaily garnished in golde. Quo maiorem authoritatem haberet oratio. Cicero. That the wordes might be of more authoritie. Authoritatem apud aliquem habere. Cæs. To be of credite and reputation with one. Minimam authoritatem habere. Cic. To be of no authorftie or estimation. Bellè habere. Cic. To be merie, and in good health. Terentia minus bellè habuit. Dolabella Ciceroni. Bene habet. Liu. It is well. Pro beneficio habere. Brutus Ciceroni. To esteeme as a pleasure or benefite. Quæ nihil aliud in bonis habet, nisi honestÛ. Cic. Which esteemeth no other thing worthie the name of good, but, &c. Voluptas in rebus bonis habenda non est. Ci. Voluptie or sensualitie is not to be counted among good things. Bonum cœlum ager habere dicitur. Cato. That countrie is in a good aire. Quum Cæsar ad oppidum castra haberet. Ci. WhÊ Tæsat had pitched his campe harde by the towne. Castra in radicibus Amaoi habuimus apud Aras Alexandri quatriduum. Cic. We camped foure daies, &c. Casum habere, dicitur res aliqua. Cic. To bee in danger. Causam habere. Cæs. To haue cause or occasion. Censum. Cæsar. Cic. To muster or number men: to take an atcount or reckoning of any thing. Certamen cum aliquo. Liu. Magno certamine cum Prætore habito, tenuerunt causam. After they had had long contention with the Pretour. Certi aliquid habere. Cic. To haue some suretie: to knowe of a suretie. Certam rem habere. Cic. To knowe the thing surely: to be sure of the thing. Pro certo. Cic. To knowe certainely. Charum aliquem habere. Terent. To loue entirely. Quæ in præsens Tyberius ciuiliter habuit. Tac. Which things Tyberius for that present time tooke or suffered curteouslye and gently. Nullam mei cogitationem habuit. Senec. Hee had no respecte or regarde of me. Cognitam amicitiam. Cic. Quam nec vsu, nec ratione habent cognitam. Whiche they haue no knowledge of, eyther by experience or reason. Crebra inter se colloquia milites habebant. Cæs. The souldiors often talked, or had oftentimes communication one with an other. Comitia habere. Salust. To holde an assemble for the election of officers, or intreating of other matters. Matrem meosqúe tibi commendatos habe. Trebonius ad Cicer. I pray you to haue regarde, or to see to my mother & all mine. Commercium cum aliquo habere. Cic. To haue to do with: to haue some familiaritie and acquaintance with. Quatuor frondarias siscinas complere in die iustÛ habet. Plin. It is his talke or stent euerie day to sill, &c. Compertum habere. Liu. To know for a suretie: to haue sure triall of, &c. Pro comperto, Idem quod Habere compertum. Liu. Comprehensum animo sententiam aliquam. Cic. Throughlye to conceiue an opinion. Nihil comprehensi habere. Cic. In minde to couceine or know no cause. Concilium habere. Plaut. To holde a counsaile or assemble. Extemplo Gallorum & Ligurum concilium habuit. Li. Forthwith he assembled the Galles, &c. Concionem habere, Vide CONCIO. Concordiam cum aliquo. Plin. To be at concorde. Conscientiam conditionis suæ. Traianus ad PliniÛ. To knowe his owne estate. Ne quem conscium suorum haberet. Liui. That none of his company should know it, or be priuie to it. Consilium habere. Cæsar. To consulte or take counsayle with. Consilium de summis rebus regni. Tacit. He consulted of grea. test affaires of the kingdome. In consilio aliquem habere. Plin. iun. To aske counsaile of: to haue of his counsaile. Vt intrantium, exeuntiúmque conspectum habeat. Colum. To the ende that he may see them that come in or out. Constitutum habere. Cælius ad Ciceronem. To bee throughly set and determined. Continenter aliquem habere, Vide CONTINEO. Controuersias habere. Cæs. To haue suites: to be at dariance with other. Li perpetuas controuersias inter se habebant, vter alteri anteserretur. Cæsar. They hadde continual strife betweene them, &c. Controuersiam cum alio. Cicero. To be at variance, or in sute with one. Controuersiam cum aliquo de re aliqua. Cic. Conuiuium. Plin. To holde or keepe a feast. Eos conuenire habeo, quos cognoui. Ci. I must talke or commune with those I know. Meam culpam habeto, nisi perexcruciauero. Plau. Blame me: lay the fault on me, if, &c. Cultu liberali aliquem habere. Liu. To apparell honestly, and as one of a good house. Curæ rem aliquam habere. Plautus. To be carefull for: to take good heede of: to see wel to. Boues maxima diligentia curatos habeto. Cato. See to the dsing of mine oxen with al diligence. Curam vestri habeo. Gell. I minde you earnestly, or am careful for you. Nam & A siæ reges serendi curam habuerunt. Plin. The kings of Asia did earnestly minde graffing: o were diligent in graffing. In cura aliquid habere. Plin. To minde a thing earnestly, or be carefull for it. Inter curas. Quint. To count among those things that they regarded or earnestly minded to see vnto. Cursum secundum habeie dicuntur naues. Cæs. To haue prosperous voiage without let. In custodia aliquem. Liu. To keepe one in prison. Militati custodia haberi. Tacit. Aliquid de aliquo habere. Terentius. To haue a thing of one. -ibi agrum de nostro patre Colendum habebat. Neque te in decurionibus habebam. Cicero. I did not esteeme thee to be a Senatour of that citie. Delectum habere. Cic. To choose: to take by choice. Delectum habere. Cæs. To muster and choose souldiours. In delicijs habere. Cicer. To loue greatly, and make very much of. Habere in delitijs. Seneca. To vse and handle delicately. Bonum virum Deus in delicijs non habet, experitur, indurat. Seneca. Derelictui vineam habere. Gellius. To make no count of: to leaue vnhusbanded. Pro derelicto. Cic. To for sake and leaue succourlesse. Despicatum. Terentius. To despise and make no accountes of one. Despicatui habere, Idem. Plaut. Deum præsentem habere. Terent. De Cæsare satis dictum habeo. Cic. I haue spoken sufficiently of Cæsar. Hæc ferè dicere habui de natura deorÛ Cice. This much I had to say to you of the nature and state of God. Quid habes igitur de causa dicere? Cic. Pro non dicto habere. Liuius. To count or esteeme as not spoken. Diem habere acetbum. Virg. -is me digndm cui concrederet Habuit. Plau. He estemed me as worthie and meete whome he might trust with this matter. Currenti atque properanti haud quisquam dignum haber decedere. Plaut. No man douchsafeth, or thinketh it meete to giue place to one making haste on his may. Dignitatem alicui habere. Plin. To haue one in estimation: to esteeme. Verbum ipsum voluptatis non habet dignitatem. Cicero. The name it selfe of pleasure is not honest. Diligentiam in re aliqua. Cic. To be diligent in a thing. Antiqua disciplina milites habuerat. Tacit. He kepte his souldiours in the olde trade of warfare. Dispuationem habere. Cic. To dispute. Habeat meipsum sibi documento. Cicer. Let him take my selfe for example. Magnos articulorum dolores haber. Cic. He is very sicke of the goute. Dolorem capitis habet Quint. He hath the headach. An tu dubium habebis, etiam sanctè quum ego iurem tibi? Plaut. Wilt thou doubt of the matter, &c. Non habuit dubium, quin, &c. Hirtius. Hee doubted not, but that, &c. Hæc autem habere dubia, neque, &c. To doubt of these things. In dubijs habere. Quint. To doubt of. Pro haud dubio habere. Liu. Not to doubt of. Habere alicui editionem. Plaut. To haue a thing to giue one in charge. Rsilothri effectum haber. Pli. It hath the dertue and strength of Psilothrum. Habere effectum, Particip. To haue done a thing. Foliorum latitudo peltæ effigiem Amazonicæ habet. Pli. The breadth of the leaues resembleth, or is like buto, &c. Excusationem habere. Cic. To be excusable. Habet bonorum exemplum. Terent. Hee hathe the example of good men. Cuius rei exemplum si non haberemus, tamen, &c. Cæsar. Whereof if we had no example, yet, &c. Experimentum habeatur. Quint. Let triall or proofe be made. Expertem consiliorum habere aliquem. Liu. To conceale from one, and not to make him priute of his purpose. Exploratum habere. Cic. To know for suretie: to be sure of. De numero eorÛ omnia se habere explorata Rhemi dicebant. Cæsar. They saide they were sure and certaitte howe manye they were in number. Quid habemus in rebus bonis & malis explorati? Cic. Expositionem suam vtraque pars habet. Quint. Expurgationem habere. Plaut. To excuse, purge, or cleare him. selfe. Vt aliquam Cæsar ad insequendum facultatÊ haberet. Cæsa. Factionem testamenti habere. Cic. To haue authoritie by the lawe to make a will. Facta similia alicuius habere in se. Plautus. To be like to one in his doings. In iudicijs vulgo fas habetur indulgere aliquid studio suo. Quint. It is counted or esteemed lawfull. Febrem habere. Cic. To be in a feuer. Habere fidem apud aliquem. Plinius. To be beleeued or credited. Fidem alicui. Cic. To beleeue: to giue credite to. Neque in bac, neque in illa parte fidem habens. Salust. Not being trastie, either on the one side, or on the other. Si fidem habeat, se ire præpositum tibi A pud me. Teren If he might trust surely, or if he might be sure, &c. Tibi eam fiduciam diligentæ habeo, vt credam te omni ratione id acturum. Plin. iunior. I haue suche truste in your diligence that I beleeue, &c. Fiduciam alicuius rei faciendæ habere. Cæsar. To truite to bee able to doe, &c. Et habuisset tanto impetu cœpta res fortunam, nisi, &c. Liui. Aud the matter begun with suche violence hee had good suc. cesse, if, &c. Habeo te fratrem. Terent. I haue you to my brother. Gloriam cum modo habere. Tacitus. To keepe a measure in glorie. Habere gratiam dicuntur lapilli & gemmæ pretiosissimæ. Pli. To haue a grace or excellencie: to please well. Gratiam apud aliquem. Plin. To be in fauour with one. Quod apud alios gratiam, apud alios offensionem haber. Plin. That pleaseth or liketh one, offendeth or misliketh an other. Gratiam habere alicui. Quint. To thanke one. Habeo grates Neptuno. Plaut. I thanke Neptune.

I. In gen.

A. Of personal subjects.

1. With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.: aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere, Caes. B. G. 1, 18, 6: si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt, Cic. Rep. 1, 37 fin.: quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet, id. Rosc. Am. 50, 147: cum ille haberet filium delicatiorem, id. de Or. 2, 64, 257: quod non ingenuous habeat clarosque parentes, Hor. S. 1, 6, 91: habebat saepe ducentos, saepe decem servos, id. ib. 1, 3, 11: fundum habere, Cic. Tull. 14: cur pecuniam non habeat mulier? id. Rep. 3, 10: tantas divitias habet, Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so, aurum, id. ib. 2, 3, 35; and: vectigalia magna Divitiasque, Hor. S. 2, 2, 101: tantum opum, Cic. Rep. 1, 48: classes, id. Phil. 9, 2, 4: naves, id. Verr. 2, 5, 40, 104: denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus, Hor. S. 1, 1, 92: tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis, id. Ep. 1, 17, 50: Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba? Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu; longe fuge, Hor. S. 1, 4, 34: leges in monumentis habere, Cic. Rep. 2, 14: hostis habet muros, Verg. A. 2, 290: hostis habet portus, Val. Fl. 3, 45 al.: quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus, Cic. Rep. 1, 10: Ciceronem secum, id. Att. 4, 9, 2; cf.: ea legione, quam secum habebat, Caes. B. G. 1, 8, 1: secum senatorem, Cic. Verr. 2, 2, 31, 77; cf. also: magnum numerum equitatus circum se, Caes. B. G. 1, 18, 5: haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens, Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.: quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. 19: quod non desit, habentem, Hor. Ep. 2, 2, 52: qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant, Cic. Rep. 1, 17.—

2. With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17: quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent, Cic. Div. 2, 45, 95: febrim, id. Fam. 7, 26, 1: instrumenta animi, id. Rep. 3, 3: nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare, id. ib. 1, 2: in populos perpetuam potestatem, id. ib. 2, 27; cf.: in populum vitae necisque potestatem, id. ib. 3, 14; so, potestatem, id. ib. 2, 29; 32; 36: eo plus auctoritatis, id. ib. 3, 16: ornamenta dicendi, id. de Or. 2, 28, 122; cf.: summam prudentiam summamque vim dicendi, id. ib. 1, 20, 89: Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc., id. N. D. 1, 6, 15: neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat, Caes. B. G. 4, 20 fin.: nonnullam invidiam ex eo, quod, etc., Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1: spem in fide alicujus, Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.: tantum spei ad vivendum, id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf. also: summam spem de aliquo, id. Lael. 3, 11: odium in equestrem ordinem, id. Clu. 55, 151: metum, Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, 56 Müll.: rogavi, ut diceret, quid haberet in animo, Cic. Att. 8, 10: neque modum neque modestiam victores habere, observe no bounds, Sall. C. 11, 4; v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem, Cic. Att. 1, 6; cf.: haec habui de amicitia quae dicerem, this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights (eyes), Ov. M. 1, 720.—

(b). With inf. (analog. to the Gr. e)/xw), to have something to do, be able to do something: habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc., Cic. Rosc. Am. 35, 100: de re publica nihil habeo ad te scribere, id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something: rogas, ut id mihi habeam curare, Varr. R. R. 1, 1, 2: filius hominis, quod carne indui haberet in terra, Lact. 4, 12, 15: habemus humiliare eum in signo, id. 4, 18, 22: quod plurimae haereses haberent existere, id. 4, 30, 2: etiam Filius Dei mori habuit, Tert. Hab. Mul. 1: si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse? id. Apol. 37: de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc., Col. 5, 5, 3: praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc., Plin. Ep. 1, 8, 12: si nunc primum statuendum haberemus, Tac. A. 14, 44: cum respondendum haberent, id. Or. 36.—

B. Of inanim. or abstr. subjects: prima classis LXXXVIII. centurias habeat, Cic. Rep. 2, 22: locus ille nihil habet religionis, id. Leg. 2, 22, 57: humani animi eam partem, quae sensum habeat, id. Div. 1, 32, 70: animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur, Sall. J. 2, 3: divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. 50: habet statum res publica de tribus secundarium, id. Rep. 1, 42; cf.: nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum, id. ib. 1, 28: ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis, id. ib. 1, 27: nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet, id. ib. 1, 31: nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris, id. ib. 1, 4; cf.: viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem, id. Fam. 5, 12, 5: habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum, id. Rep. 2, 4: quid habet illius carminis simile haec oratio? id. ib. 1, 36: magnam habet vim disciplina verecundiae, id. ib. 4, 6 et saep.: quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat, Sen. Ep. 119 med.; cf.: animalia somnus habebat, Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329: me somno gravatum Infelix habuit thalamus, Verg. A. 6, 521; cf.: non me impia namque Tartara habent, id. ib. 5, 734: habentque Tartara Panthoiden, Hor. C. 1, 28, 9: qui (metus) major absentes habet, id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7: et habet mortalia casus, Luc. 2, 13: terror habet vates, Stat. Th. 3, 549.

II. In partic.

A. Pregn., to have or possess property (mostly absol.): miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere, Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.: habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis, Cic. Verr. 2, 3, 86, 199; so, in nummis, id. Att. 8, 10: in Salentinis aut in Brutiis, i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1: et belli rabies et amor successit habendi, Verg. A. 8, 327; cf.: amore senescit habendi, Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = oi( e)/xontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —

2. With an object- or relative-clause, to have the means, ability, or knowledge, i. e. to be in a condition, to be able, to know how to do or say any thing.

(a). With an objectclause: de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum, Cic. Fam. 1, 5, 3: de re publica nihil habeo ad te scribere, id. Att. 2, 22, 6: haec fere dicere habui de natura deorum, this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.: quid habes igitur dicere de Gaditano foedere? id. Balb. 14, 33: habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit, id. Rosc. Am. 35, 100: illud affirmare pro certo habeo, etc., Liv. 44, 22, 4: sic placet, an melius quis habet suadere? Hor. Epod. 16, 23.—

(b). With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam; or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar, Cic. N. D. 3, 25, 64: de pueris quid agam, non habeo, id. Att. 7, 19: usque eo quid arguas non habes, id. Rosc. Am. 15, 45: quid huic responderet, non habebat, id. Mur. 12, 26: nec quid faceret habebat, id. Verr. 2, 4, 23, 51; id. Off. 2, 2, 7: qui, quo se reciperent, non haberent, Caes. B. G. 4, 38, 2: nihil habeo, quod ad te scribam, Cic. Att. 7, 19: nil habeo, quod agam, Hor. S. 1, 9, 19; and: nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare, Cic. Lael. 27, 103.—

B. To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti): anulus in digito subter tenuatur habendo, i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.: aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi, Ov. Am. 1, 8, 51: quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant, Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.: magnae opes innocenter paratae et modeste habitae, Tac. A. 4, 44.—Hence,

2. To hold, use, wield, handle, manage: nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila, Tac. A. 2, 14.—Trop.: quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere, Sall. C. 5, 9; cf.: reipublicae partes, Tac. A. 4, 6 init.—

C. To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light: aliquem in obsidione, Caes. B. C. 3, 31, 3: aliquem in liberis custodiis, Sall. C. 47, 3; so, aliquem in custodiis, id. ib. 52, 14: aliquem in vinculis, id. ib. 51 fin.; for which also: in custodiam habitus, i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.: quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet, Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate): cum talem virum in potestatem habuisset, Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.: quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit, id. ib. 79, 3: alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent, Liv. 26, 24: aegros in tenebris, Cels. 3, 18: aquam caelestem sub dio in sole, Col. 12, 12, 1: in otio militem, Liv. 39, 2, 6; cf.: legiones habebantur per otium, Tac. H. 1, 31: externa sine cura habebantur, id. A. 1, 79 init.: exercitus sine imperio et modestia habitus, Sall. J. 44, 1: quos ille postea magno in honore habuit, Caes. B. C. 1, 77, 2; for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit, id. B. G. 5, 54, 4: habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu, i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition: ita me mea forma habet sollicitum, Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21: miserrimum ego hunc habebo amasium, id. Cas. 3, 3, 27 al.: laetum Germanicum, Tac. A. 2, 57; 65: sollicitum habebat cogitatio, Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,

2. With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.): cum haberet collegam in praetura Sophoclem, Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93: an heredem habuerit eum, a quo, etc., id. 7, 2, 37: istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum, Plaut. Bacch. 3, 3, 8: cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam? Cic. Fl. 29, 71: obvium habuerunt patrem, Quint. 7, 1, 29: reliquas civitates stipendiarias, Caes. B. G. 1, 30, 3: quod (cognomen) habes hereditarium, Cic. Rep. 6, 11: quae habuit venalia, id. Verr. 2, 3, 62, 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1: qui auro habeat soccis suppactum solum, Plaut. Bacch. 2, 3, 98: me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum, have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.: inclusum in curia senatum habuerunt, Cic. Att. 6, 2, 8: (Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam, id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.: si nondum eum satis habes cognitum, id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11: decumas ad aquam deportatas, id. Verr. 2, 3, 14, 36: domitas habere libidines, id. de Or. 1, 43, 194: omnes philosophiae notos et tractatos locos, id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6: innumerabilia, quae collecta habent Stoici, id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3: quare velim ita statutum habeas, me, etc., Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave e)/pos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6: in adversariis scriptum habere (nomen), id. Rosc. Com. 3, 9: de Caesare satis dictum habebo, id. Phil. 5, 19, 52: bellum habere susceptum, id. Agr. 2, 6, 14: quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas, id. Att. 1, 6, 1: ut omnes labores, pericula consueta habeam, Sall. J. 85, 7: compertum ego habeo, id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum (part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—

3. Also, with a double object, to make, render: praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant, Sall. C. 41, 5: qui pascua publica infesta habuerant, Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3: necdum omnia edita facinora habent, id. 39, 16, 3; 31, 42, 1: anxium me et inquietum habet petitio Sexti, Plin. Ep. 2, 9, 1: sed Pompeium gratia impunitum habuit, kept, Vell. 2, 1, 5.—

4. Hence: in aliquo (aliquā re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum, Sall. J. 14, 1: in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo, Curt. 6, 9, 12: majora in eo obsequia habiturus, Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—

5. To have or hold a person in any manner, to treat, use: is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit, Plaut. Capt. 2, 2, 64: equitatu agmen adversariorum male habere et carpere, Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21: exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere, Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.: eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit, id. J. 103, 5; 113, 2: Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti, Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5: video quam molliter tuos habeas, Plin. Ep. 5, 19, 1: militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent, Curt. 8, 8, 11: virgines tam sancte habuit, id. 3, 12, 21; 4, 10, 33: male habere aliquem, Nep. Eum. 12, 1: neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi, Tac. A. 2, 10.—

6. With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.

(a). Habere se: Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc., Cic. Att. 7, 2, 3: praeclare te habes, cum, etc., id. Verr. 2, 2, 61, 149: ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc., id. Att. 11, 7, 4: Bene habemus nos, id. ib. 2, 8, 1: ego me bene habeo, am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat (is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114: male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia, id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313: quae cum ita se res haberet, tamen, etc., id. Verr. 2, 2, 50, 124; cf.: ita se res habet, ut ego, etc., id. Quint. 1, 2: sic profecto res se habet, id. de Or. 2, 67, 271: scire aveo, quomodo res se habeat, id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140: ut se tota res habeat, id. Verr. 2, 2, 5, 15; cf.: ut meae res sese habent, Ter. Phorm. 5, 4, 1.—

(b). Mid.: virtus clara aeternaque habetur, exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4: sicuti pleraque mortalium habentur, as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—

(g). Neutr. (as also the Gr e)/xw): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1: volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis, I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. Mil. 3, 1, 130: bene habent tibi principia, Ter. Phorm. 2, 3, 82: bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis, it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6: magnum narras, vix credibile! atqui sic habet, so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—

D. To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so: aliquem fidelem sibi habere, Plaut. Bacch. 3, 3, 87: deos aeternos et beatos, Cic. N. D. 1, 17, 45: id habent hodie vile et semper habuerunt, id. Balb. 22, 51: maximam illam voluptatem habemus, quae, etc., id. Fin. 1, 11, 37: eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem, id. Brut. 15, 61: Ut et rex et pater habereter omnium, id. Rep. 1, 36; 2, 21: parentem Asiae et dici et haberi, id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.: eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc., id. N. D. 1, 15, 38: cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset, id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poët. ap. Cic. Div. 1, 58, 132: cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur, Caes. B. G. 4, 21, 7: nihil pensi habere, Quint. 11, 1, 29; cf. also: an perinde habenda sit haec atque illa, id. 7, 3, 11: sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum, Caes. B. G. 1, 44, 19; so, aliquem pro hoste, Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.: nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem, Cic. Fam. 5, 20, 2: licet omnia Italica pro Romanis habeam, Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73: istuc jam pro facto habeo, Cic. Att. 13, 1, 2: Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam, to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.: id obliviscendum, pro non dicto habendum, Liv. 23, 22, 9: hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas, Cic. Att. 5, 5 fin.: aliquem in deorum numero, id. N. D. 1, 14, 36: aliquem in hostium numero, Caes. B. G. 1, 28, 1: aliquem suorum In numero, Hor. S. 2, 6, 41; for which also: hostium numero haberi, Cic. Att. 11, 6, 6: numero impiorum ac sceleratorum haberi, Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2: quem Aegyptii nefas habent nominare, Cic. N. D. 3, 22, 56: mutare nefas habent, Quint. 12, 8, 6: nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere, to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.: nec eam rem habuit religioni, id. Div. 1, 35, 77: quando tu me bene merentem tibi habes despicatui, you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19: non sic ludibrio tuis factis habitus essem, Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know: sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc., Cic. Fam. 3, 13, 2: unum hoc sic habeto: si, etc., id. ib. 2, 6 fin.: sic habeto: omnibus, etc., id. Rep. 6, 13: enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc, id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic: id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc., Cic. Fam. 13, 29, 2: tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc., id. ib. 2, 8, 2.—

2. To take, accept, bear, submit to, endure: neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere, Sall. C. 51, 11: egestas facile habetur sine damno, id. ib. 6, 37: quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc., Tac. A. 4, 21: neque tantum maleficium impune habendum, id. ib. 3, 70; 12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum, Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—

E. To hold, have possession of, occupy, a place: urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani, Sall. C. 6, 1: qui mortales initio Africam habuerint, id. J. 17, 7; 18, 1; cf. Siciliam et Sardiniam per legatos habuit, rule, administer, Flor. 4, 2, 22: urbem Romanam a principio reges habuere, Tac. A. 1, 1: Hispaniae tribus legionibus habebantur, id. ib. 4, 5; 12, 54.—

2. More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.): ille geminus qui Syracusis habet, Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6: ubi nunc adulescens habet? id. Trin. 1, 2, 156: apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet, Varr. L. L. 5, 50 Müll.; cf.: situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur, Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—

F. To spend, pass (time, etc.): aetatem procul a republica, Sall. C. 4, 1: vitam, id. ib. 51, 12 al.—

G. To have in one's mind, to know, be acquainted with: siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem, Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra; nunc cognosce de Bruto, there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10: habetis igitur primum ortum tyranni, id. Rep. 2, 27: habetis sermonem bene longum hominis, id. de Or. 2, 88, 361; cf. also: habes nostras sententias, Suet. Claud. 4: habes, quae fortissime de beata vita dici putem, Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —

H. To have as a habit, peculiarity, or characteristic: habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat, Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—

K. To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause: alium quaerebam, iter hac habui, made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.: ex urbe profectus iter ad legiones habebat, Caes. B. C. 1, 14, 3; so, iter, id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2: vias, Luc. 2, 439: C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc., to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6: senatum, id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1: concilia, id. B. G. 5, 53, 4: contionem, Cic. Att. 4, 1, 6: censum, id. Verr. 2, 2, 55, 138: delectum (militum), id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1; v. delectus: ludos, Suet. Rhet. 1: sermonem, Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.: orationem, to deliver, id. Rep. 1, 46: multis verbis ultro citroque habitis, id. ib. 6, 9 fin.: disputationem, id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1: dialogum, Cic. Att. 2, 9, 1: verba, id. de Or. 2, 47, 190: querelam de aliquo apud aliquem, id. Q. Fr. 1, 2, 1, 2: controversiam de fundo cum aliquo, id. Fam. 13, 69, 2 et saep.: deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum, caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96: latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt, Caes. B. G. 6, 23, 6.—

L. Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse): istum exheredare in animo habebat, Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11: hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat, Caes. B. G. 6, 7, 5: neque bello eum invadere animo habuit, Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—

M. Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.): clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem, Cic. Verr. 2, 2, 19, 47: per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO, Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces: res tuas tibi habeas or habe, Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, 7: illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis, Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.: apage sis amor: tuas tibi res habeto, Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.: secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris, Cic. Fam. 7, 25, 2: verum haec tu tecum habeto, id. Att. 4, 15, 6.—

N. Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy: postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit, Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22: duxi, habui scortum, Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida; habeo, inquit, non habeor a Laide, Cic. Fam. 9, 26, 2.—

O. Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit: desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet, Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—

2. Transf.: hoc habet: reperi, qui senem ducerem, Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum; Certe captus est! Habet! Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).

A. In gen.

1. Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—

2. Trop.: ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit, Ter. Heaut. 2, 4, 22.—

B. In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent: corpulentior videre atque habitior, Plaut. Ep. 1, 1, 8: si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum, Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.