Excusátio, ônis, f. g. Verbale. Cic.An excuse.Oculorum excusatio. Cice. Excuse made by impediment in the eies.Idonea & iusta excusatio.Cic.Sapiens & probabilis excusatio.Cic. Accipere excusationem.Cic.To admit an excuse.Turpis excusatio minimè accipienda est.Cic.Afferre excusationem.Cic.To bring or alleage an excuse.Defendere excusatione adolescentiæ, vitia alicuius. Cicero. To excuse ones faults by reason of his youthful age.Defendit aliquam necessitatis excusatio.Cic.Deprecari excusatione summæ stultitiæ, summæ improbitatis odium.Cic.To put away the hatred of extreine wirkednesse by laying for his excuse extreeme folie. In a most hatefull & wicked matter to excuse himselfe by extreeme fullte.Dare alicui iustam excusationem.Cicer.To giue one a iuste excuse. Cum excusatione errare posse. Matius Ci. Non est quòd quisqum excusationem mentis ingratæ ab infirmitate atque inopia eruat.Senec.There is no cause why a man should excuse an vnthankfull minde with the pretence of lacke of habilitie and pouertie.Legitimam excusationem habere.Cic.Æratis excusationem habere.Cicer.To be so as hee may excuse himselfe by his age.Non hábet excusationem stultitia.Cicer.Follie is not to be taken for excuse.Parare excusationem ad aliquem.Cic. Vide PARO. Probare excusationem.Cic.To allow an excuse.Quærere excusationem.Cic.To seeke an excuse.Hanc eram excusationem relicturus ad Cæsarem. Cicero. I purposed to leaue this excuse to bee made to Cæsar.Valent apud aliquem excusationes alterius.Cic.Vti excusatione aduersus aliquos.Cic.Temporis excusatione vti. Cice. To excuse himselfe by time: to lay the time for his excuse.
Lewis and Short: Latin dictionary
excūsātĭo (excuss-), ōnis, f. [excuso], an excusing, excuse (freq. and class.); constr. with obj. or subj. gen., absol., with cur, quominus, etc. (a). With gen. obj.: peccati, Cic. Lael. 11, 37: intermissionis litterarum, id. Fam. 16, 25: valent apud me excusationes injuriae tuae, id. Sull. 16, 47.— (b). With gen. subj.: pauci ejusdem generis addit cum excusatione Pompeii conjuncta (shortly before: velle Pompeium se Caesari purgatum), Caes. B. C. 1, 8, 4.—With both constructions: excusatio Ser. Sulpicii legationis obeundae, Cic. Phil. 9, 4, 8.—(g). With a causal gen. (freq.): hic dies summa'st apud me inopiae excusatio, Plaut. As. 3, 1, 31: excusatio vel pietatis, vel necessitatis, vel aetatis, Cic. Cael. 1, 2; cf. adolescentiae, id. ib. 18, 43: me neque honoris neque aetatis excusatio vindicat a labore, id. Sull. 9, 26: aetatis, Caes. B. C. 1, 85, 9: valetudinis, Cic. Pis. 6, 13: oculorum, id. de Or. 2, 68, 275: familiaris funeris, id. Rab. Perd. 3, 8: amicitiae, id. Lael. 12, 43: necessitatis, id. Rab. Post. 10, 27: summae stultitiae, id. Caecin. 11, 30 et saep.—(d).Absol.: turpis enim excusatio est si quis contra rem publicam se amici causa fecisse fateatur, Cic. Lael. 12, 40: illa perfugia, quae sumunt sibi ad excusationem, id. Rep. 1, 5: (Sappho) dat tibi justam excusationem, id. Verr. 2, 4, 57, 126: libenter Caesar petentibus Aeduis dat veniam excusationemque accipit, Caes. B. G. 6, 4, 3: triduum disputationibus excusationibusque extrahitur, id. B. C. 1, 33, 3 et saep.—(e) With cur and quominus: accipio excusationem tuam, qua usus es, cur, etc., Cic. Fam. 4, 4, 1: nemini civi ullam, quominus adesset, satis justam excusationem esse visam, id. Pis. 15, 36.—(z) With acc. and inf.: habent excusationem legitimam, exsilii causa solum vertisse nec esse postea restitutos, id. Phil. 5, 5, 14.—(h) With kindr. accus.: ad excusandas excusationes in peccatis, Vulg. Psa. 140, 4.—II.Transf., a being excused, a release, discharge from any thing (post-class.): tria onera tutelarum dant excusationem, Dig. 27, 1 (De excusationibus), 3; cf.: omnibus excusatio a tutela competit, ib. 5 et saep. (vid. the whole title).