Artificium, artificij. Cunning: workemanship: sometime a thing cunningly wrought: also guile: deceite.Artificium & scientia oppugnationis. Cæs. Simulachrum singulari opere artificióque perfectum.Cic.Workemanship and cunning.Summo artificio facta.Cic.Componere artificium de iure ciuili.Cic.Excogitare artificium.Cic.Artificio fabricare aliquid.Cic.Artificij aliquid habere.Cic.To be cunning.Sine magno artificio.Cic. Obliuisci artificium. Cic.Præesse alicui artificio.Cic. Præstare artificium. Cic.Artificia tollere.Cic. Tradere artificium. Cic.Tueri artificia.Cic. Artificium dicendi.Cic.Eloquence.Artificium accusatorium.Cic.Artificium intimum. Quint. Artificio fimulationis eruditus.Cic.Artificium coquorum. Quint. Cookerie. Artificium.Cic.Deceite: guile.
Lewis and Short: Latin dictionary
artĭfex, fĭcis, m. [ars-facio]. I.Subst.A. 1..One that is master in the liberal arts (while opifex is a master in the artes sordidae; cf. ars, I. B. 1.), an artist, artificer: illi artifices corporis simulacra ignotis nota faciebant, Cic. Fam. 5, 12: reponendarum (tegularum) nemo artifex (i. e. architectus) inire rationem potuit, Liv. 42, 3: in armamentario multis talium operum (sc. tormentorum) artificibus de industriā inclusis, id. 29, 35: ut aiunt in Graecis artificibus eos auloedos esse, qui citharoedi fieri non potuerint, sic, etc., Cic. Mur. 13, 29; cf. Ov. M. 11, 169 al.: artifices scaenici, Cic. Arch. 5, 10; id. Quinct. 25; Suet. Caes. 84: artifex lignorum,
a carpenter
, Vulg. 2 Reg. 5, 11; so, artifex lignarius, ib. Isa. 44, 13: artifices lapidum,
masons
, ib. 2 Reg. 5, 11: artifex aerarius,
a worker in bronze
, ib. 3 Reg. 7, 14 (often thus used in Vulg. for opifex).—Also absol.: artifex, Plaut. Am. prol. 70: multi artifices ex Graeciā venerunt, Liv. 39, 22; so id. 5, 1; 5, 7; 5, 2; 41, 20; so Vulg. Exod. 36, 4; ib. Isa. 40, 20; ib. Act. 19, 24 et saep.—So of a charioteer, as in Gr. texni/ths: ne hoc gloriae artificis daretur (auriga standing just before), Plin. 7, 53, 54, 186.—Of a physician, Liv. 5, 3. —Of an orator or writer: Graeci dicendi artifices et doctores, Cic. de Or. 1, 6, 23: cum contra talem artificem (sc. Hortensium oratorem) dicturus essem, id. Quinct. 24 fin.: politus scriptor atque artifex, id. Or. 51, 172. —2.Trop., a master in any thing, in doing any thing, etc.: artifices ad corrumpendum judicium, Cic. Verr. 2, 5, 71: artifex callidus comparandarum voluptatum, id. Fin. 2, 35, 116: Cotta in ambitione artifex, Q. Cic. Petit. Cons. 12, 47: serendae in alios invidiae artifex, Tac. H. 2, 86 al. —B.A maker, originator, author, contriver: si pulcher est hic mundus, si probus ejus artifex, etc., Cic. Tim. 2: cujus (civitatis) artifex et conditor (est) Deus, Vulg. Heb. 11, 10: artifex omnium natura, Plin. 2, 1, 1, 3: si indocta consuetudo tam est artifex suavitatis, id. Or. 48, 161: artificem (sc. malorum) mediis immittam Terea flammis, Ov. M. 6, 615: vadit ad artificem dirae Polymestora caedis, id. ib. 13, 551: sceleris infandi artifex, Sen. Agam. 975.—Ironic.: O artificem probum!Ter. Phorm. 2, 1, 29.—Also for a sly, cunning contriver, inventor of a thing (cf. ars, II. fin.): et mihi jam multi crudele canebant Artificis scelus, Verg. A. 2, 125; 11, 407. —II.Adj.A.Act., skilled in a thing; skilful, practised, ingenious, dexterous: Bomilcar et per homines talis negotii artifices itinera explorat, Sall. J. 35, 5: miles decollandi artifex, Suet. Calig. 32: artifex faber de silvā, Vulg. Sap. 13, 11: tam artifices saltationis, Suet. Tit. 7.—Also of inanimate things: artifices Natura manus admovit, Ov. M. 15, 218: Tellus artifices ne terat Osca manus, Prop. 5, 2, 62: artifex, ut ita dicam, stilus, Cic. Brut. 25, 95: mobilitas ignea artifex ad formanda corpora, Plin. 6, 30, 35, 187: vir tam artificis ingenii, id. 8, 16, 21, 55 al.—Poet. with inf.: venter, negatas artifex sequi voces, Pers. prol. 11.—B.Pass., skilfully prepared or made, artistic, artificial, ingenious: quattuor artifices vivida signa boves, Prop. 3, 29, 8: tantae tamque artifices argutiae, Plin. 10, 29, 4, 85: artifex dimicatio, id. 8, 40, 61, 150: motus, Quint. 9, 4, 8: manus libratur artifici temperamento, Plin. 12, 25, 54, 115: artifex vultus, Pers. 5, 40: plaga, Sol. 35 al.—Poet. of a horse, broken, trained, Ov. A. A. 3, 556.
artĭfĭcĭum, ii, n. [artifex]. I. In gen., the occupation of an artifex, a profession, trade, an employment, a handicraft, an art: Jam de artificiis et quaestibus, qui liberales habendi, qui sordidi sint, etc., Cic. Off. 1, 42, 150: ne opifices quidem tueri sua artificia possent, nisi, etc., id. Fin. 3, 2, 4: in artificio perquam tenui et levi (sc. scaenico), id. de Or. 1, 28, 129: sordidum ancillareque, id. Tusc. 5, 20, 58; so Tac. Or. 32; Sen. Ben. 6, 17: de hoc artificio est nobis acquisitio, Vulg. Act. 19, 25: non tu in isto artificio accusatorio callidior es quam hic in suo, Cic. Rosc. Am. 17, 49 al.—II. Esp. A.Skill, knowledge, ingenuity in any thing: simulacrum Dianae singulari opere artificioque perfectum, Cic. Verr. 2, 4, 33; so id. ib. 2, 4, 21: quae certis signis artificii notata sunt, Auct. ad Her. 4, 4.—B.Theory, system (cf. ars, I. C. 1.): non esse eloquentiam ex artificio, sed artificium ex eloquentiā natum, Cic. de Or. 1, 32, 146: existimant artificium esse hoc quoddam non dissimile ceterorum, cujusmodi de ipso jure civili Crassus componi posse dicebat, id. ib. 2, 19, 83: scientia cujusdam artificii non numquam dicitur prudentia, Auct. ad Her. 3, 2: artificium memoriae,
mnemonics
, id. ib. 4, 16.—C.Skill serviceable in the attainment of any object, ingenuity, art, dexterity; and in a bad sense, craft, cunning, artifice (cf. ars, II.): id ipsum, quod contra me locutus es, artificio quodam es consecutus, Cic. de Or. 1, 17, 74: opus est non solum ingenio, verum etiam artificio quodam singulari, id. Verr. 2, 4, 40 fin.: vicinitas non assueta mendaciis, non fucosa, non fallax, non erudita artificio simulationis, id. Planc. 9: non virtute, neque in acie vicisse Romanos, sed artificio quodam et scientiā oppugnationis, Caes. B. G. 7, 29: quorum artificiis effectum est, ut res publica in hunc statum perveniret, id. ap. Cic. Att. 9, 8, C. fin.