Arma, armôrum, Pluraliter tantùm. Harneffe and weapons.Arma alia ad regendum, alia ad no cendum.Cic.Ars armorum. Quint. Fulgor armorum. Horar. Armorum fulgura. Stat.Arma antiqua. Lucret. Vsed in olde time.Crepitantia arma.Ouid.Rustling.Arma fulgentia.Virg.Glistening.Ihanoia.Stat.Vnprofitable. Lucida. Stat.Perfossa crebro vulnere.Stat. Trunca. Stat.Versicoloria.Virg.Of diuers colours. Arma.Tooles or instruments of any occupation.Arma rusticorum.Virg.Husband mens tooles.Arma coquinaria.Plaut.Arma Cerealia.Virg. Belli. Terent.Studiosorum.Plin. iun. Nautarum. Virg.Pistorum.Virg.Tonsoria. Martial. A barbours tooles.Arma senectutis, artes, exercitationésque virtutum.Cic.Arma facundiæ. Quint. Campestria arma. Horat. Arma, pro Prælio.Virg.Battaile. Arma.Virg.Warres or martiall affaires. Arma Vulcania, Vulcano fabricata.Virg.Arma Vulcania, pro Fortitudine.Cic.Armorum denuntiatio.Liu.Desiance: declaration of warre to be made. Armorum dulces furiæ. Stat.Armorum furijs flammatus.Stat.Iuflamed with desire to make warre.Armorum horror.Virg. Rabies armorum. Lucan. Armorum tonitru.Stat. Arma.Virg.Martiall affayres.Acerrimus armis.Virg.Valiant in warre.Armis egregius.Virg.Excellent in martiall prowesse.Armis exercitus.Tacit.Practised in warre.Armis expertus.Virg. Impenetrabilis armis. Stat.Armis inclytus.Virg. Inscius armorum. Quint. Armis insignis.Virg.Inuictus armis Annibal.Cic.Inuincible in battaile.Magnus armis.Virg.Maturus ad arma. Sil. Ofage able for warfare.Mitis armis.Stat.Potens arinis terra.Virg. Præclarus armis. Stat.Promptus ad arma.Ouid.Ready to battayle.Rudis armorum.Stat.Vnskilfull in martiall affaires.Armorum viribus vti.Ouid. Circunfusa militum arma. Quint. Arma discordia.Virg. Feralia. Lucan. Flagrantia. Sil. Fortia. Ouid.Fraterna. Senec Brother against brother.Furialia.Stat. Honesta. Ouid.Iust warre.Hostilia.Virg. Ignota, Virg.Straunge.Infesta.Ouid. Mortalia. Virg. Nefanda. Cic.Parua.Cic. Porentia. Ouid. Rigida. Stat.Socia. Sil. Against alies and confederates.Terrestria.Ouid.Warce by lande.Victricia.Virg. Abijcere arma.Cic.To leaue of warre.Abstinere armis. Horat. To cease from.Accingi armis.Virg.To be armed to be addrest to warres.Armis virtutem affirmare. Tac. Amissir armis fugere.Virg. Armis aptaris Stat.To be armed.Sub armis cadere. Obid. Arma canere. Virgil. To descriue the warres or martiall affayres.Capere arma.Cic.To take armes: to beginne warres.Capessere arma.Virg. Idem. Cerrare armis. Virg.Armis cingi.Virg. Vide ACCINGI. Cœptare arma. Tac. To begin warre.Concurere arma.Ouid. Coire ad arma. Ouid.Contendere armis.Stat. Dare arma alicui. Cic.Decercare armis.Cic.Deponere arma. Quint. To giue ouer warre.Arma detrahere alicui. Sen. To spoyle of his armour.Arma ducum dirimere. Lucan. To make peace betweene.Arma direpta militibus. Horat. Disponere arm contra aliquem.Quintil.Discedere ab armis.Cic.To leaue of warre.Esse in armis.Cic.To be in armes.Armis vrbem excindere.Stat.In battayle toouerthrow.Arma iuuentus exercet.Virg.Expedire arma. Tac. To bring forth harnesse and weapons.Armis exuere aliquÊ.Virg.To spoile of his armour: to disarme.Facere arma.Cic.To make harnesse.Arma obuia ferre.Virg.To go armed against one: to meete in the sielde.Ferre arma in medios globos. Silius. To presse acmed into the middes.Vrbes arma inter se ferunt.Virg.Make warre oue against the other. Armis fundere agmina. Ouid.To disromfite.Arma gerere.Virg.Immiscere se armis imparibus.Virg.To match himselfe with his better.Imperare arma.Cic.To commaund by proclamation to take armour. Armis densis incurrere. Virg.Induere arma Ouid. Iustè arma induere. Lucan. To begin a rightfull warre.Inferre arma. Sil. Armis se immiscere. Virg.Inijcere arma regnis.Stat.To make warre vpon.Inspicere arma militis.Cic.To view sonldiours armout.Armis aliquem instruere.Virg.To acme or harnesse.Instructus omnibus armis.Stat.Armed at all partes.Intentare arma alicui.Liu.Iungerc arma. Sen. To inyne armies or powers.Laxare arma alicuius. Lucan. To scatter his armie a sunder.In armis mori.Virg.To die in warre.Mouere arma. Sen. To cause warre.In arma mouere aliquem.Virg.To stirre to warre.In arma aliquem mittere.Virg.To set forth to warre.Arma negare alicui.Ouid.To refuse to ayde him.Arma perdere. Horat. Polire arma. Stat.Proijcere arma.Stat. Protegere aliquem armis. Ouid.Pugnare armis. Horat. Quærere arma.Virg.To seeke guiles and wayes how to doe a thing. Recolligere arma. Val. Flac.Instaurata arma remoliri. Sil. To begin warre a freth.Reposcere armis aliquid.Ouid.By force to require.Ab armis reuocare aliquem.Stat.To withdraw from.Ruere in arma media.Virg. Arma sequi. Tibul. Arma impia sequi.Virg. Armis spoliata nauis. Virg.Armis sterni. Sil. To be discomfited.Stat in armis acies. Sen. Sumere arma ciuilia. Tac. Arma impia sumere.Virg.To enterprife vniust warre.Arma tenere.Cic.Tractare arma. Sen. To handle.Armis prndentiæ causas tueri atque defendere.Cic.Valerearmis.Ouid. Venire in arma. Stat.Venire ad arma propter æs alienum.Cic.Armis nccem alicuius vlcisci.Ouid.Vocare ad arma.Cic.To commaund to be in harnesse ready.Vocare in arma.Virg. V armis. Quint.
Armo, armas, armâre. Virg.To arme: to harnesse: to cause to take armour or begin warre: to incense or stirre to armout: to make puissant or of power.Armari contra Remp.Cic.To be reised and made stcong, or of power against.Armabantur serui in dominos.Cic.Were made of power.Armare temeritatem concitatæ multitudinis authorirate publica.Cic.To strengthen.Armare religione deorum perditos magistratus.Cic.Ausoniam armabat Fabius. Sil. Ad omnia te fummum atque excellens tuum armauit ingenium. Cæcina Ciceroni. Spes Hetruscos armauerat.Liu.Hope made them to beginae warre, or incensed them to armour.Periculum est mibi ab eo, quem ipse armaui.Cic.Whome I haue aduaunced and made of power.Armare accusatorem re aliqua.Cic.To furnish.Armare aliquem in Remp.Cic.To auaÛce and smuith with power and authoritie.Armare se eloquentia.Cic.To furnish himselfe.Armare se spolijs.Virg. Armantur equi. Virg.Armate naues. Cæf. To arme forth shippes to the sea.Calamos armare veneno.Virg.To poyson his artowes.Armandus.Ouid.
Lewis and Short: Latin dictionary
arma, ōrum, n. (gen. plur. armūm, Pac. ap. Cic. Or. 46, 155; Att. ap. Non. p. 495, 23, considered by Cic. in the connection armūm judicium as less correct than armorum) [cf. *a*r*w, a)rari/skw = to fit; a)/rqron = joint; a(rmo/s = armus = joint, shoulder; a)rta/w = artio, arto = to fit, to fit in closely; a)/rtios = fit, exact; artus = close, narrow; ars (artis) = the craft of fitting things; artifex, artificium; Goth. arms = O. H. Germ. aram = Engl. arm; Sanscr. ar = to hit upon, attain; aram = fit, fast; īrmas = arm. Curt.]. I.Lit.A. 1..What is fitted to the body for its protection, defensive armor, as the shield, coat of mail, helmet, etc.: tot milia armorum, detracta corporibus hostium, Liv. 45, 39: induere arma, id. 30, 31: arma his imperata, galea, clipeum, ocreae, lorica, omnia ex aere, id. 1, 43: pictis et auro caelatis refulgens armis, id. 7, 10. —2. Specifically, a shield: at Lausum socii exanimem super arma ferebant,
on a shield
, Verg. A. 10, 841: caelestia arma, quae ancilia appellantur, Liv. 1, 20 (v. ancile); id. 8, 30; 1, 37; cf. Verg. A. 1, 119 Heyne; Tac. G. 11 Rup.; Plin. Ep. 5, 6, 43: Aeneas se collegit in arma,
gathered himself under his shield
, Verg. A. 12, 491.—Hence, in a more extended sense, B.Implements of war, arms, both of defence and offence (but of the latter only those which are used in close contest, such as the sword, axe, club; in distinction from tela, which are used in contest at a distance; hence, arma and tela are often contrasted; v. the foll., and cf. Bremi and Dähne ad Nep. Dat. 11, 3): arma rigent, horrescunt tela, Enn. ap. Macr. S. 6, 4; id. ap. Non. p. 469, 26: arma alia ad tegendum, alia ad nocendum, Cic. Caec. 21: armis condicione positis aut defetigatione abjectis aut victoriā detractis, id. Fam. 6, 2: illum dicis cum armis aureis, Quoius etc., Plaut. Mil. 1, 1, 16: ibi Simul rem et gloriam armis belli repperi, Ter. Heaut. 1, 1, 60: arma antiqua manus, ungues dentesque fuerunt Et lapides, et item, silvarum fragmina, ramei, Lucr. 5, 1283; so, Mutum et turpe pecus (i. e. primeval man), glandem et cubilia propter Unguibus et pugnis, dein fustibus, atque ita porro Pugnabant armis, quae post fabricaverat usus, Hor. S. 1, 3, 100 sqq.: capere, Cic. Rosc. Am. 53, 153; id. Phil. 4, 3, 7; id. Rab. Perd. 6 and 7: sumere, id. Planc. 36, 88 Wund.; id. Tusc. 2, 24, 58; Vulg. Gen. 27, 3; ib. 3 Reg. 22, 30: accipere, ib. Judith, 14, 2: adprehendere, ib. Psa. 34, 2: resumere, Suet. Calig. 48: aptare, Liv. 5, 49: induere, id. 30, 31; Ov. M. 14, 798; id. F. 1, 521; Verg. A. 11, 83; Luc. 1, 126: accingi armis, Verg. A. 6, 184, and Vulg. Jud. 18, 11: armis instructus, ib. Deut. 1, 41; ib. 1 Par. 12, 13: concitare ad arma, Caes. B. G. 7, 42: descendere ad arma, id. ib. 7, 33: vocare ad arma, Cic. Rab. Perd. 7, 21: vocare in arma, Verg. A. 9, 22: ferre contra aliquem, Vell. 2, 56: decernere armis, Cic. Att. 7, 3: armis cum hoste certare, id. Off. 3, 22, 87; so, saevis armis, Verg. A. 12, 890: dimicare armis cum aliquo, Nep. Milt. 1, 2: esse in armis, Caes. B. G. 1, 49; Suet. Caes. 69: ponere, abicere, Cic. Fam. 6, 2: relinquere, Liv. 2, 10: tradere, Nep. Ham. 1, 5; Suet. Vit. 10: amittere, Verg. A. 1, 474: proicere, Vulg. 1 Macc. 5, 43; 7, 44: deripere militibus, Hor. C. 3, 5, 19: dirimere, Luc. 1, 104 et saep.—Hence, arma virosque, per arma, per viros, etc., Liv. 8, 25; 8, 30 al.; v. Burm. ad Verg. A. 1, 1, and cf. Liv. 9, 24: tela et arma: armorum atque telorum portationes, Sall. C. 42, 2; Liv. 1, 25; Col. 12, 3; Tac. G. 29 and 33: armis et castris, prov. (like remis velisque, viris equisque),
with vigor
,
with might and main
, Cic. Off. 2, 24, 84.—II.Trop., means of protection, defence, weapons: tenere semper arma (sc. eloquentiae), quibus vel tectus ipse esse possis, vel, etc., Cic. de Or. 1, 8, 32: prudentiae, id. ib. 1, 38, 172: senectutis, id. Lael. 4. 9: tectus Vulcaniis armis, id est fortitudine, id. Tusc. 2, 14, 33: eloquentiae, Quint. 5, 12, 21: facundiae, id. 2, 16, 10: justitiae, Vulg. Rom. 6, 13; ib. 2 Cor. 6, 7: arma lucis, ib. Rom. 13, 12: horriferum contra Borean ovis arma ministret, i. e. lanas, Ov. M. 15, 471: haec mihi Stertinius arma (i. e. praecepta) dedit, Hor. S. 2, 3, 297; cf. id. Ep. 1, 16, 67: arma militiae nostrae non carnalia sunt, Vulg. 2 Cor. 10, 4. a.War (once in opp. to pax, v. infra): silent leges inter arma, Cic. Mil. 4, 10; id. Att. 7, 3, 5: arma civilia,
civil war
, id. Fam. 2, 16, and Tac. A. 1, 9: civilia arma, id. Agr. 16; id. G. 37 (otherwise, bella civilia, Cic. Off. 1, 25, 86, and Tac. Agr. 13): ab externis armis otium erat, Liv. 3, 14; 9, 1; 3, 69 Drak.; 9, 32; 42, 2; Tac. H. 2, 1 al.: a Rubro Mari arma conatus sit inferre Italiae, Nep. Hann. 2, 1 (for which more freq. bellum inferre alicui, v. infero): ad horrida promptior arma, Ov. M. 1, 126: qui fera nuntiet arma, id. ib. 5, 4; 14, 479: compositis venerantur armis, Hor. C. 4, 14, 52. So the beginning of the Æneid: Arma virumque cano; cf. Hor. Ep. 1, 19, 7: melius visum Gallos novam gentem pace potius cognosci quam armis, Liv. 5, 35 fin.; cf.: cedant arma togae, Cic. Off. 1, 22, 76.—Also for battle, contest: in arma feror, Verg. A. 2, 337; so id. ib. 2, 655.—b. (Abstr. for concr.) The warriors themselves, soldiers, troops: nulla usquam apparuerunt arma, Liv. 41, 12: nostro supplicio liberemus Romana arma, i. e. Romanum exercitum, id. 9, 9; 21, 26: Hispanias armis non ita redundare, Tac. H. 2, 32: expertem frustra belli et neutra arma secutum,
neither party
, Ov. M. 5, 91: auxiliaria arma, auxiliaries, auxiliary troops = auxiliares (v. auxiliaris, I.), id. ib. 6, 424; cf. id. ib. 14, 528.—III.Transf., poet. (like o(/plon and e)/ntea in Gr.), implements, instruments, tools, utensils, in gen. Of implements for grinding and baking: Cerealia arma,
the arms of Ceres
, Verg. A. 1, 177 (cf. Hom. Od. 7, 232: e)/ntea daito/s). —Of implements of agriculture, Ov. M. 11, 35: dicendum est, quae sint duris agrestibus arma, Quīs sine nec potuere seri nec surgere messes, Verg. G. 1, 160.—Of the equipments, tackle of a ship (mast, sails, rudder, etc.): colligere arma jubet validisque incumbere remis, Verg. A. 5, 15; 6, 353.—Hence used by Ovid for wings: haec umeris arma parata suis, A. A. 2, 50 (cf. in the foll. verse: his patria est adeunda carinis).—And so of other instruments, Mart. 14, 36.
armo, āvi, ātum, 1, v. a. [arma]. I. A..Lit., to furnish with weapons, to arm, equip, aliquem or aliquem aliquā re: cum in pace multitudinem hominum coëgerit, armārit, instruxerit, Cic. Caecin. 12: milites armari jubet, Caes. B. C. 1, 28: ut quemque casus armaverat, sparos aut lanceas portabant, Sall. C. 56, 3: copias, id. J. 13, 2: agrestīsque manus armat sparus, Verg. A. 11, 682: quos e gente suorum armet, Ov. M. 14, 464; 12, 614: milites iis armis armare, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12: nunc tela, nunc saxa, quibus eos adfatim locus ipse armabat, etc., Liv. 9, 35: se spoliis, Verg. A. 2, 395: manus ense, Val. Fl. 2, 182: aliquem facibus, Flor. 3, 12, 13: apes aculeis, Plin. 11, 28, 33, 46; so, aliquid aliquā re: ferrum armare veneno, Verg. A. 9, 773: calamos veneno, id. ib. 10, 140: pontum vinclis, Manil. 5, 657 al.—Followed by in, contra, adversus: egentes in locupletes, perditi in bonos, servi in dominos armabantur, Cic. Planc. 35; id. Mil. 25; id. Att. 8, 3, 3: delecta juventus contra Milonis impetum armata est, id. Mil. 25; for adversus, v. infra. —That for which one is armed, with in or ad: unanimos armare in proelia fratres, Verg. A. 7, 335: armate viros ad pugnam, Vulg. Num. 31, 3.—B.Trop.1.To arm, equip, furnish: temeritatem concitatae multitudinis auctoritate publicā armare, Cic. Mil. 1: cogitavit, quibus accusatorem rebus armaret, id. Clu. 67: te ad omnia summum ingenium armavit, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7: Pompeium senatūs auctoritas, Caesarem militum armavit fiducia, Vell. 2, 49: ferae gentes non telis magis quam suo caelo, suo sidere armantur, Plin. Pan. 12, 3: sese eloquentiā, Cic. Inv. 1, 1: se imprudentiā alicujus, Nep. Dion, 8, 3: irā, Ov. M. 13, 544: eā cogitatione armamini, Vulg. 1 Pet. 4, 1: Archilochum proprio rabies armavit iambo, Hor. A. P. 79: nugis armatus,
armed with nonsense
, id. Ep. 1, 18, 16: armata dolis mens, Sil. 1, 183; cf. id. 11, 6; 15, 682.—2.To excite, stir up, rouse, provoke; constr. with adversus, ad or in: (Hannibal) regem armavit et exercuit adversus Romanos, Nep. Hann. 10, 1: aliquem ad omnia armare, Cic. Fam. 6, 7: Claudii sententia consules armabat in tribunos, Liv. 4, 6; so id. 3, 57: Quid vos in fata parentis Armat?Ov. M. 7, 347: mixtus dolor et pudor armat in hostes, Verg. A. 10, 398: in exitium rei publicae, Flor. 3, 12, 13; 4, 2, 1.—II.To furnish with something needful, esp. with the munitions of war, to fit out, equip: ea, quae sunt usui ad armandas naves, ex Hispaniā adportari jubet, Caes. B. G. 5, 1: muri propugnaculis armabantur, Liv. 30, 9: Claudius triremes quadriremesque et undeviginti hominum milia armavit, Tac. A. 12, 56.—Hence, armātus, a, um, P. a., armed, equipped, fitted with armor (opp. inermis, togatus, q. v.); also subst.: armātus, i, m., an armed man, a solier, = miles. A.Adj.1.Lit.: armatos, si Latine loqui volumus, quos appellare vere possumus? opinor eos, qui scutis telisque parati ornatique sunt, Cic. Caecin. 21, 60: cum animatus iero satis armatus sum, Att. ap. Non. p. 233, 18; p. 495, 23: armati pergemus, Vulg. Num. 32, 32; ib. Judith, 9, 6: ab dracontis stirpe armatā exortus, Att. ap. Non. p. 426, 2: armata manus, Lucr. 2, 629; so id. 2, 636; 2, 640; 5, 1297; cf. id. 5, 1292: saepe ipsa plebes armata a patribus secessit, Sall. C. 33, 4: contra injurias armatus ire, id. J. 31, 6: facibus armatus, Liv. 5, 7: armatus falce, Tib. 1, 4, 8: classes armatae, Verg. G. 1, 255: armatus cornu, Plin. 11, 37, 45, 128.—2.Meton.: armati anni, i. e.
years spent in war
, Sil. 11, 591.—Trop.: excitati, erecti, armati animis, armed, furnished, etc., Cic. Phil. 7, 9, 26.—In the sup. only twice, and referring to the pos. armatus in connection with it (comp. and adv. never used), Cic. Caecin. 21, 61 (v. the passage in its connection): tam tibi par sum quam multis armatissimis nudi aut leviter armati, Sen. Ben. 5, 4.—B.Subst.: gravidus armatis equus (sc. Trojanus), Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Trag. v. 97 Müll.): armatos educere, id. ap. Non. p. 355, 16: navem triremem armatis ornat, Nep. Dion, 9, 2: decem milia armatorum, id. Milt. 5, 1; so Vulg. Exod. 38, 25: armatis in litora expositis, Liv. 37, 28; 42, 51; 9, 24; Suet. Caes. 30. armon or armŏs = armoracia in the language of Pontus, Plin. 19, 5, 26, 82.