Arbiter, arbitri, pen. cor. Horat. An arbitratour: a man indifferently chosen to be Iudge betweene two: an vmpire: a stickler.Arbitram in fœminino dixit. Horat. Arbitri & testes legum & iudiciorum.Cic.Iudges and, &c.Annonæ arbiter.Stat.Formæ arbiter.Ouid.A iudger of beautie.Imperij arbiter, Vide IMPERIVM.Ad arbitrum, Vide AD præpositionem.Adeo ad arbitrum.Cic.I goe before an arbitour.Adigere arbitrum.Cic.To compell to come before a Iudge, or arbitour.Capere arbitrum.Terent.To take one as Iudge.Cedo quemuis arbitrum.Terent.Name what arbitour ye will.Dicere aliquem arbitrum. Horat. To name or appoint.Datus arbiter inter aliquos.Cic.Appointed.Arbiter datus quibusdam de re aliqua.Cic.Postulare arbitrum.Cic.Statuere arbitrum.Cic.Arbitrum in aliquam rem esse.Cic.To be indge.Sumere arbitrum.Cic.Vti aliquo arbitro.Cic. Sine arbitris aliquid facere. Plautus. To doe a thing alone without witnesse.Ab arbitris remotus locus: &, Loca ab arbitris libera.Cic.A secret place, where no man is to see what one doth. Arbiter initiationis Budæo, quem Compattem vulgò vocant.A godfather.
Arbitrium, arbitrij. Cic.Arbiterment: awarde: iudgement: aduise: opinion: will: pleasure: fansie: the authoritie giuen to the arbitour.Iudicio, arbitrióque nostro hauriemus. Ci. According to our iudgement or plensure.Arbitria facere de aliquo. Horat. To iudge.In arbitrium alicuius venire.Ouid. Ad abitrium suum scribere.Cic.According to his opinion or iudgement.Ad arbitrium suum adducere aliquem.Cic.Conferre omnia ad arbitrium alterius.Cic.Ad arbitrium libidinosissimæ mulieris.Cic.At the pleasure and fansie of, &c.Namgare ad arbittium suum.Cic.As he would him selfe.Viuere ad aliorum arbitrium, non ad suum.Cic.As other would haue him.Ad nostrum arbitrium libidinémque.Cic.According to our owne will and pleasure.Ad arbitrium suum mouere mentes auditorum.Cic.As he will him selfe.Ad arbitrium alterius perorare.Cic.Ad arbitrium & nutum alterius totum se fingere & accommodare.Cic.An other mans will or commaundement.Nutu atque arbitrio mulierculæ gubeman.Cic.Nutu & arbitrio Dei omnia reguntur.Cic.According to the pleasure and will.SecundÛ arbitrium tuú testes dabo. Ci. As it shal please you.Arbicrium tuum sit.Cic.Doe, as pleaseth your selfe.Arbitrijs dispensare omnia.Ouid.Arbittium eius est de republica. Brutus ad Ciceronem. The common weale is gouerned after his will and pleasure. Homo fui arbitrij. Suet. Dne that is free, at his awue guiding and gouerning. Non vestri arbitrij erit.Liu.It will not be in your power.Sub arbitrio Dei esse.Ouid.At Gods will and pleasure.Arbitrium vrbis Romulus habet.Ouid.Hath the rule and gunerment of the citie.Arbitrium secrera loquendi eripere alicui.Ouid.Arbitrium vitæ nostræ esse penes aliquem.Ouid. Arbitrium honorarium.Cic. Vide HONOR. Arbitrium, pro Præmio.Stipend or ceward, vt Arbitria funeris auferre, foluere, petere. Cic. Arbitrium recipere. Vlpian. To take on him to be Iudge betwene two parties.Arbitrium litis in omnes traijcere.Ouid.To make all indges in the matter. Liberum arbitrium. Liu Free will.Arbitrio suo carere.Cic.Not to be at his owne will.
Lewis and Short: Latin dictionary
arbĭter, tri, m. [ar = ad (v. ad init.) and bito = eo], orig., one that goes to something in order to see or hear it; hence, a spectator, beholder, hearer, an eye-witness, a witness (class. through all periods; used several times by Plaut., but only twice by Ter.; syn.: testis, speculator, conscius). I. In gen.: aequi et justi hic eritis omnes arbitri, Plaut. Am. prol. 16: mi quidem jam arbitri vicini sunt, meae quid fiat domi, Ita per impluvium introspectant, id. Mil. 2, 2, 3: ne arbitri dicta nostra arbitrari (i. e. speculari, v. arbitror) queant, id. Capt. 2, 1, 28; so id. ib. 2, 1, 34; id. Cas. 1, 1, 2; 1, 1, 55; id. Mil. 4, 4, 1; id. Merc. 5, 4, 46; id. Poen. 1, 1, 50; 3, 3, 50; id. Trin. 1, 2, 109: aut desine aut cedo quemvis arbitrum, Ter. Ad. 1, 2, 43: quis est decisionis arbiter?Cic. Fl. 36: ab arbitris remoto loco, id. Verr. 2, 5, 31: remotis arbitris,
after the removal of
, id. Off. 3, 31, 112: omnibus arbitris procul amotis, Sall. C. 20, 1 Corte: arbitros eicit, Liv. 1, 41: remotis arbitris, id. 2, 4: sine arbitro, id. 27, 28: absque arbitris, Vulg. Gen. 39, 11: loca abdita et ab arbitris libera, Cic. Att. 15, 16 B; Just. 21, 4: secretorum omnium arbiter, i. e. conscius, Curt. 3, 12, 9: procul est, ait, arbiter omnis, Ov. M. 2, 458 (cf. id. ib. 4, 63: conscius omnis abest).— II. Esp. A. In judic. lang., t. t., prop., he that is appointed to inquire into a cause (cf. adire hiberna, Tac. H. 1, 52, and intervenio) and settle it; hence, an umpire, arbiter, a judge, in an actio bonae fidei (i. e. who decides acc. to equity, while the judex decides acc. to laws), Sen. Ben. 3, 7 (cf. Zimmern, Rechtsgesch. 3 B, 8; 3 B, 42; 3 B, 60 sq., and the jurists there cited).— So in the fragments of the Twelve Tables: JVDICI. ARBITROVE. REOVE. DIES. DIFFISVS. ESTO., ap. Paul. ex Fest. s. v. reus, p. 227 Müll.: PraeTOR. ARBITROS. TRES. DATO. ap. Fest. s. v. vindiciae, p. 376 Müll., and the ancient judicial formula: P. J. A. V. P. V. D., i. e. PRAETOREM JVDICEM ARBITRVMVE POSTVLO VTI DET, Val. Prob. p. 1539 P.: ibo ad arbitrum, Plaut. Rud. 4, 3, 101; so id. ib. 4, 3, 104: Vicini nostri hic ambigunt de finibus: Me cepere arbitrum, Ter. Heaut. 3, 1, 90 (arbiter dabatur his, qui de finibus regendis ambigerent, Don.); so, arbiter Nolanis de finibus a senatu datus, Cic. Off. 1, 10, 33.—Of the Hebrew judges: subjacebit damno, quantum arbitri judicaverint, Vulg. Exod. 21, 22.—Hence, trop.: Taurus immensus ipse et innumerarum gentium arbiter,
that sets boundaries to numerous tribes
, Plin. 5, 27, 27, 97: arbitrum familiae herciscundae postulavit, Cic. Caecin. 7: arbitrum illum adegit (i. e. ad arbitrum illum egit; cf. adigo), id. Off. 3, 16, 66: quis in hanc rem fuit arbiter?id. Rosc. Com. 4, 12.—In the time of Cicero, when, acc. to the Lex Aebutia, the decisions were given in definite formulae of the praetor, the formal distinction between judex and arbiter disappeared, Cic. Mur. 12 fin.—B.Transf. from the sphere of judicial proceedings, a judge, an arbitrator, umpire, in gen.: arbiter inter antiquam Academiam et Zenonem. Cic. Leg. 1, 20, 53: Judicet Dominus, arbiter hujus diei, inter etc., Vulg. Jud. 11, 27.—So of Paris: arbiter formae, Ov. H. 16, 69: pugnae, the judge, umpire of the contest, o( brabeuth/s, Hor. C. 3, 20, 11: favor arbiter coronae,
which adjudged the prize of victory
, Mart. 7, 72, 10.—C.He that rules over, governs, or manages something, a lord, ruler, master (mostly poet. or in post-Aug. prose; syn.: rex, dominus): arbiter imperii (Augustus), Ov. Tr. 5, 2, 47: armorum (Mars), id. F. 3, 73: bibendi, Hor. C. 2, 7, 25 (cf. id. ib. 1, 4, 18: nec regna vini sortiere talis, and in Gr. basileu\s tou= sumposi/ou): quo (sc. Noto) non arbiter Hadriae Major,
who rules over the sea
, id. ib. 1, 3, 15: arbiter Eurystheus irae Junonis iniquae, i. e.
the executor
,
fulfiller of her wrath
, Ov. H. 9, 45 al.—In prose, Tac. A. 1, 26: regni, id. ib. 13, 14, where Halm reads arbitrium: rerum, id. ib. 2, 73: di potentium populorum arbitri, id. ib. 15, 24: (JOVI) RERVM RECTORI FATORVMQVE ARBITRO, Inscr. Orell. 1269 et saep.
arbītrĭum (in good MSS. and inscrr. sometimes arbītērĭum), ii, n. [from arbiter, as adulterium from adulter]. I. In gen., a coming near, a being present, presence; hence meton. for persons present (only in post-Aug. poets): locus ab omni liber arbitrio. Sen. Hippol. 602, and id. Herc. Oet. 485: divina rerum cura sine arbitrio est, Auct. Aetnae, 195.—II. Esp. A. 1..The judgment, decision of an arbitrator (cf. arbiter, II.: arbitrium dicitur sententia, quae ab arbitro statuitur, Paul. ex Fest. p. 13 Müll.): aliud est judicium, aliud arbitrium. Judicium est pecuniae certae: arbitrium incertae, Cic. Rosc. Com. 4: Q. Scaevola summam vim dicebat esse in omnibus iis arbitriis, in quibus adderetur ex fide bonā, id. Off. 3, 17, 70; so, arbitrium rei uxoriae, id. ib. 3, 15; id. Top. 17, 66; cf. Dig. 24, 3, 66 fin.; 46, 3, 82fin.; Cic. Rosc. Com. 9: arbitrium pro socio condemnari solerent, id. Quinct. 4, 13 B. and K. (here some consider arbitrium as a gloss, others read arbitrio, ad arbitrium, ad arbitrum, and the like; v. Orell. ad h. l.).—2.Transf. from the sphere of judic. proceedings, judgment, opinion, decision: arbitrium vestrum, vestra existimatio Valebit, Ter. Heaut. prol. 25: cum de te splendida Minos Fecerit arbitria, Hor. C. 4, 7, 21: de aliquo arbitria agere, Liv. 24, 45: arbitria belli pacisque agere, id. 44, 15; cf. Tac. A. 12, 60: agere arbitria victoriae, Curt. 6, 1 fin.; cf. Gron. Observ. 4, c. 11, p. 427, and Liv. 31, 11; 32, 37.— Trop.: res ab opinionis arbitrio sejunctae,
matters
,
in which nothing is decided according to mere opinion
, Cic. de Or. 1, 23, 108: si volet usus, Quem penes arbitrium est et jus et norma loquendi, Hor. A. P. 72; Sen. Clem. 2, 7: arbitrio consilioque uti auris,
to determine by the ear
, Gell. 13, 20, 3.—B.Mastery, dominion, authority, power, will, free-will: dedunt se In ditionem atque in arbitrium cuncti Thebano poplo, Plaut. Am. 1, 1, 103 (Fleck., arbitratum): esse in pectore nostro quiddam, Cujus ad arbitrium quoque copia materiaiï Cogitur interdum flecti per membra, per artus, and at whose bidding the accumulated materials must yield obedience in every joint and limb, Lucr. 2, 281: cujus (Jovis) nutu et arbitrio caelum, terra mariaque reguntur, Cic. Rosc. Am. 45, 131: ad alicujus arbitrium et nutum totum se fingere et adcommodare, id. Or. 8, 24; id. Verr. 1, 10, 30; 2, 5, 63fin.; so Vulg. Lev. 13, 3; 13, 44: aliquid facere arbitrio suo, Cic. Phil. 6, 2: Mentes ad suum arbitrium movere, id. de Or. 2, 16, 70; so id. Par. 5, 1 fin.: quam (pecuniam) sponte et arbitrio cordis sui inferunt, Vulg. 4 Reg. 12, 4: vixit ad aliorum arbitrium, non ad suum, Cic. Mur. 9; so Hor. C. 3, 6, 40; 3, 2, 20; Tac. H. 1, 46; Suet. Caes. 9; 20; id. Aug. 28; id. Tit. 8; id. Galb. 14: in arbitrium vestrum diem constituistis ei, Vulg. Judith, 8, 13: orationem tibi misi: ejus custodiendae et proferendae arbitrium tuum, Cic. Att. 15, 13: munificentiam eorum in se ipsorum arbitrii debere esse, Liv. 37, 52: in arbitrio viri erit, ut faciat sive non faciat, Vulg. Num. 30, 14: tamquam congruere operationem eam serpentium humani sit arbitrī, Plin. 29, 3, 12, 53; Suet. Tib. 18; id. Claud. 2: mox rei Romanae arbitrium (i. e. imperium, dominion, power) tribus ferme et viginti (annis) obtinuit, Tac. A. 6, 51; so, arbitrium orbis terrarum, Suet. Caes. 7; Nep. Con. 4, 1: huic deus optandi gratum, sed inutile fecit Muneris arbitrium, Ov. M. 11, 101: liberum mortis arbitrium, Suet. Dom. 8; 11; cf. Tac. A. 15, 60.—C. Arbitria funeris, the expenses of a funeral (fixed by an arbiter), Cic. Dom. 37; id. Pis. 9 fin.; id. Red. in Sen. 7; cf. Dig. 11, 7, 12, 6.