Decerno, decérnis, decréui, decrêtum, pen. prod. decérnere. Pl. To decerne or iudge: to ordaine or decree: to determine: to purpose: to discusse: to contende: to trie by battaile.Quid hoc, malum, infœlicitatis? nequeo satis decernere. Ter. I cannot wel iudge what mishap this is.Decernere de. Plin. Sed de his Catonis præcepta decernant, Let Catoes precepts decide those things.Decernere & iudicare. Author ad Heren. Decernere. Teren. To conclude or determine.Intus animus quid decreuit. Seneca. What ha: the thy minde determined. Decretum est mihi. Plautus. I am determined or haue purposed. Decernere, cum infinitino.Cicer. Sic decreui philosophari. Decernere. Donatus. To decree or determine in a matter of importance.Vxorem decrêrat dare sese mihi hodie. Teren. Decernit Senatus.Cic. Statuere decernere. Cic.Tibi decernit vt regem reducas.Cic.By his sentence hee ordaineth or appointeth you to bring home the king.Decernere aliquid contra rem alicuius. Ci. To giue sentence or determination against ones profite.Decernere de re aliqua.Cicer.To make some ordinaunce of a thing.De sen tentia consilij decernere aliquid. Cicero. To decree or ordaine according to, &c.Amplifsimè decernere de salute & dignitare alicuius.Cicer.To make a large decree concerning, &c.Secundum aliquem decernere.Cic.To giue sentence: to conclude or determine on ones part.Extra ordinem decerni vin negat oportuisse quicquam.Cic.Decernat bellum Cretensibus.Cic.That he thinketh warre to be made vpon the Cretenses.Dona decreta, & grates deis decernuntur. Tacitus. Presentes were appointed, and thankes ordained to be giuen to the Gods. Superis decernere grates. Ouid.Gratulationem conseruatæ reipublicæ alicui decernere. Ci. To appoint one in an oration to reinice in the name of all other, for the presernation of the common weale.Honores alicui.Cic.Hospitia ei publica decreuere. Plin. They ordained that hee should be lodged and intertained at the common charges in all places as he came.Imperium alicui. Cicero. To bee of the opinion to make hym ruler.Laudationem alicui. Cicero. To appoint that Ambassadors do goe to giue honorable testimonie of ones vertue and wel doing.Legationem contra aliquem.Cic.To appoint Ambassadors to goe to a prince or people to complaine of one.Legiones in Syriam.Cic.Noui aliquid.Cic.Noxiam. Plini. To ordaine that one shall paye and make amends for burt done.Pecuniam ad ludos.Cic.To appoint money for playes.Questionem. Cæsar. To appoint examination to be made of a matter.Nouam quæstionem.Cic.To ordaine an extraordinarie examination to be had after a newe sorte.Decernere vt veteribus legibus quæratur.Cicer.To ordaine that eramination be made according to the olde lawes.Statuam alicui decernere. Plin. To ordaine an image to bee set vp to the honour of one.Stipendium. Cice. To appoint money for souldiours wages.Sumptus Legatis.Cic.To appoint money for their costes.Supplicationem.Cic.To ordaine common supplication and thankes to be solemnely made. Decernere cornibus.Virg.To fight with the hornes.Suo solùm capite decernere. Cicero. To contende with the danger of his owne life onely.Pro fama & fortunis alicuius decernere.Cic.Vno iudicio de fortunis omnibus decernit.Cic.In thyo one processe he is in danger of al that euer he hath.Acie decernere.Liu. Armis. Cic.Criminibus.Liu.Ferro vel armis.Virg. Liuius. To trie by warre and dinte of sword.Pugna forti.Val. Flac.Pugnam decernere.Liui. Leuibus telis, quæ irritare magis qum decernere pugnam poterant. That mighte stir the souldiours to fight, rather than make a iust conflict.
Decretum, ti, n. g. Plin. iunior. A decree, ordinaunce, or statute: an opinion agreede vpon.Edictum & decretum. Cice.
Lewis and Short: Latin dictionary
dē-cerno, crēvi, crētum, 3 (the syncop. forms decreram, etc., decrerim, etc., decresse are freq. in Cicero and Liv., also Plaut. Curc. 5, 3, 25; Ter. Hec. 1, 2, 73; 2, 1, 15, but not in Caes., where is only decreverat, B. G. 4, 17; 5, 5 fin.; 5, 53, 2), v. a. and n.I. (acc. to cerno, no. II. 3.) To decide, determine any thing disputed or doubtful. For syn. cf.: scisco, jubeo, statuo, constituo, dico, sancio, consilium capio, destino, obstino, definio, determino.A. Prop., of a judge, magistrate, etc., to pronounce a decision respecting something; to decide, judge, determine, decree; to vote for any thing (very freq. and class.).—Const. with acc., with acc. et inf., a relat. clause, with de, or absol.: alias (Verres praetor) revocabat eos, inter quos jam decreverat decretumque mutabat, alias, etc., Cic. Verr. 2, 1, 46: si quod est admissum facinus, si caedes facta, idem (Druides) decernunt, Caes. B. G. 6, 13, 5: consules de consilii sententia decreverunt secundum Buthrotios, Cic. Att. 16, 16, C, 11: decernere vindicias secundum servitutem, in favor of slavery, i. e. restore the slave to his master, Liv. 3, 47, 5; cf. Caes. B. C. 1, 5, 4: cum senatus triumphum Africano decerneret, id. Fin. 4, 9, 22; cf. of a single senator: non decrevi solum, sed etiam ut vos decerneretis laboravi, id. Prov. Cons. 11, 28; so supplicationem decernere, id. Fam. 15, 4, 11; so also: Crassus tres legatos decernit, id. ib. 1, 1, 3: D. Junius silanus supplicium sumendum decreverat, Sall. C. 50, 4: quando id bellum senatus decrevisset, quando id bellum populus R. jussisset?Liv. 41, 7; 42, 36; id. 5, 36; id. 26, 2: id quod senatus me auctore decrevit, Cic. Phil. 6, 1, 1; Caes. B. C. 1, 2, 2: qui ordo decrevit invitus,
on compulsion
, Cic. Phil. 1, 6, 13: Ligures ambobus consulibus decernuntur, id. Liv. 42, 10; cf.: provinciam desponsam non decretam habere, Cic. Prov. Cons. 15 (v. the whole passage in connection): provinciae privatis decernuntur, Caes. B. C. 1, 6, 4 et saep.: ex annuo sumptu, qui mihi decretus esset, Cic. Att. 7, 1, 6 et saep.: mea virtute atque diligentia perditorum hominum patefactam esse conjurationem decrevistis, id. Cat. 4, 3: cum pontifices decressent ita; SI, etc., id. Att. 4, 2, 3: senatus decrevit populusque jussit, ut, etc., id. Verr. 2, 2, 67: in jure dicundo, ita decrevit, ut, etc., Suet. Galb. 7; cf. of individuals: Hortensii et mea et Luculli sententia ... tibi decernit, ut regem reducas, etc., Cic. Fam. 1, 1, 3.—Impers.: in parricidas rei publicae decretum esse, Sall. Cat. 51, 25.—Esp. of the emperor, to determine the law by deciding a case: quodcumque imperator cognoscens decrevit, legem esse constat, Dig. 1, 4, 1, 1; Just. Inst. 1, 2, 6.2.Transf., beyond the judicial sphere, to decide, determine, judge: qui nequeas nostrorum uter sit Amphitruo decernere, Plaut. fragm. ap. Non. 285, 26: rem dubiam decrevit vox opportune emissa, Liv. 5, 55; cf.: primus clamor atque impetus rem decrevit, id. 25, 41; Plin. 17, 27, 46, 258: de his Catonis praecepta decernent, id. 17, 22, 35, 190: duo talenta pro re nostra ego esse decrevi satis, Ter. Heaut. 5, 1, 67; id. Hec. 4, 1, 27: quam decrerim me non posse diutius habere, id. ib. 1, 2, 73: in quo omnia mea posita esse decrevi, Cic. Fam. 2, 6, 3; id. Att. 3, 15, 7: illum decrerunt dignum, suos cui liberos committerent, Ter. Hec. 2, 1, 15: in ejus controversiis quid decernas, non a te peto, Cic. Fam. 13, 59: aliquem decernere hostem, to proclaim one an enemy by a formal decree, id. Phil. 11, 7, 16.—Absol.: nequeo satis decernere, Ter. Ad. 4, 2, 5.B. Milit., to decide by combat; hence (like cernere and certare), in gen., to fight, combat, contend: castra castris conferamus, et Samnis Romanusne imperio Italiam regant, decernamus, Liv. 8, 23, 9; id. 1, 23, 9: in ipso illo gladiatorio vitae certamine, quod ferro decernitur, Cic. de Or. 2, 78, 317: proelium, id. Fam. 10, 10: pugnam, Liv. 28, 14; cf. id. ib. 33: de bello decernere, Auct. B. Hisp. 5 fin. Oud. N. cr.: ne armis decernatur, Cic. Att. 7, 3, 5; cf.: ferro ancipiti decernunt, Verg. A. 7, 525: and armis, ferro, id. ib. 11, 218; 12, 282; 695 (cf. et cernere ferro, id. ib. 709): cursibus et crudo caestu, id. G. 3, 20: cornibus inter se, id. ib. 218: lapidibus et subselliorum fragminibus, Suet. Ner. 26 et saep.: contra magnam vim hostium, artificio magis quam viribus, Auct. B. Afr. 14: acie, Liv. 2, 14; Nep. Milt. 4, 4: proelio cum proditore, Just. 13, 8, 4: classe decreturi, Nep. Hann. 10, 4: integriore exercitu, id. Eum. 9fin.—Absol.: decernendi potestatem Pompeio fecit, Caes. B. C. 3, 41; cf. Liv. 21, 41.2.Transf., beyond the milit. sphere: decernite criminibus, mox ferro decreturi, Liv. 40, 8 fin.—So of a judicial contest: uno judicio de fortunis omnibus decernit, Cic. Quint. 2, 6; cf. Quint. 10, 1, 29; and qui judicio decernent, id. 12, 7, 5: de salute reipublicae, Cic. Att. 8, 5, 2: pro mea omni fama fortunisque, id. de Or. 2, 49: utinam meo solum capite decernerem, id. Att. 10, 9; Caes. B. C. 1, 35, 3.II. With reference to one's own acts, to decide, determine on doing something; to determine, resolve on something (freq. in all periods and styles).—Constr., with inf. and with acc. and inf.: si tu fluctus e gurgite tollere decreris, Lucil. ap. Rufin. 26 (p. 238 ed. Frotsch.): quicquid peperisset decreverunt tollere, Ter. Andr. 1, 3, 14: Caesar his de causis Rhenum transire decreverat, Caes. B. G. 4, 17 et saep.: eos me decretum est persequi mores patris, Plaut. Asin. 1, 1, 58; id. Stich. 1, 3, 65; Ter. Heaut. 3, 1, 56; cf.: certum atque decretum est non dare signum, Liv. 2, 45: reliquam aetatem a republica procul habendam decrevi, Sall. C. 4. With ut and subjunct.: hic decernit ut miser sit, Cic. Tusc. 3, 27, 65.—With accus.: quicquam decernere, id. ib.—Hence, dē-crētum, i, n.A. (Acc. to no. I. A.) A decree, decision, ordinance of any political or judicial body (for syn. cf.: scitum, edictum, consilium, jus): senatus Caelium ab rep. removendum censuit. Hoc decreto eum consul senatu prohibuit, Caes. B. C. 3, 21, 3: si qui eorum (sc. Druidum) decreto non stetit, sacrificiis interdicunt, id. B. G. 6, 13, 5; cf. id. ib.10: vestra responsa atque decreta evertuntur saepe dicendo, Cic. Mur. 13 fin.; id. Verr. 2, 2, 48: decurionum, id. Rosc. Am. 9, 25 et saep.: Caesaris, Vulg. Act. 17, 7.—Esp. leg. t. t., a decision of the emperor as judge, a precedent (cf. rescriptum), Gai. 1, 5; Just. Inst. 2, 15, 4.— B.Transf., in philos. lang. as a translation of the Gr. do/gma, principle, doctrine, precept, Cic. Ac. 2, 9, 27; id. ib. 29; cf. Sen. Ep. 94, 2 sq. and 95, 9 sq. (quis philoso, phorum) decretis suis paret? Lact. 3, 15, 3.