Commeâtus, huius commeâtus, pen. prod. Liu.A safe conduct or passeport.Argentarius commeatus.Plaut.Commeatum accipere. Plin. To haue his passeport.Commeatum liberum impetrare. Vlp. To obtaine his safe conduct to tary and goe when he will.Commeatum petere. Traianus Plinio. Ad diem commeatus venire. Author ad Heren. To come at the day that his licence appointeth him. Commeatus in vtroque numero, pro Cibarijs ad alimoniam Reip. aut exercitus, aut alicuius multitudinis sumitur. Interdum etiam priuati hominis. Cic.Prouision of victuals.Intercludere hostes commeatibus. Cæs. To keepe or cut of from the prouision of victuals.Intercludere inimicis commeatum.Plaut. Author ad Herennium. Idem. Prohiberi commeatu & priuato & publico.Cic.Remanere in commeatu.Cic.
Lewis and Short: Latin dictionary
commĕātus (conm-), ūs, m. [id.]. I.A going to and fro, passing freely, going at will: in eo conclavid ego perfodi parietem, Quā conmeatus clam esset hinc huc mulieri, Plaut. Mil. 2, 1, 65; cf.: commeatum vocis exercent fauces, Pall. 1, 3.—II.Meton.A.A place through which one can pass back and forth, a thoroughfare, passage (rare; cf.: abitus, aditus, circuitus, etc.): nimis beat, quod conmeatus transtinet trans parietem, Plaut. Mil. 2, 5, 58: per hortum utroque conmeatus continet, id. Stich. 3, 1, 44; Dig. 43, 8, 2, 25.—B.A leave of absence from one's station for a definite time, a furlough: commeare, ultro citro ire: unde commeatus dari dicitur, id est tempus, quo ire, redire quis posset, Fest. p. 277, 27 Müll.: dare commeatum totius aestatis, Cic. Verr. 2, 5, 25, 62: petere, Vell. 2, 11, 2; Suet. Tib. 10; id. Ner. 35; id. Galb. 6; id. Claud. 23: sumere, Liv. 3, 46, 10: dare, id. 3, 46, 9; Suet. Calig. 29: accipere, Plin. Ep. 3, 4, 2: in commeatu esse,
to be on furlough
, Liv. 33, 29, 4: commeatu abesse, Suet. Tib. 72; Dig. 4, 6, 35, 9: in iis stativis satis liberi commeatus erant, Liv. 1, 57, 4: (legiones) promiscuis militum commeatibus infirmaverat, Tac. A. 15, 10; cf. id. H. 1, 46: cum miles ad commeatus diem non adfuit,
on the day when the furlough expired
, Quint. 7, 4, 14; cf. Auct. Her. 1, 14, 24: commeatūs spatium excedere, Dig. 49, 16, 14: ultra commeatum abesse, ib. 50, 1, 2, 6.—Transf.: cras igitur (sc. proficiscar), nisi quid a te commeatus, Cic. Att. 13, 41 fin. dub. (al. commeat); v. Orell. N. cr.: longum mihi commeatum dederat mala valetudo,
rest
, Sen. Ep. 54, 1: servitus assidua... sine intervallo, sine commeatu, id. Q. N. 3, praef. 16.—C.A train, a convoy, caravan, a company carried, a transportation, trip, passage: Londinium copiā negotiatorum et commeatuum maxime celebre, Tac. A. 14, 33; 13, 39; Suet. Ner. 20: duobus commeatibus exercitum reportare instituit, Caes. B. G. 5, 23: secundum commeatum in Africam mittit ad Caesarem, Auct. B. Afr. 34: commeatibus per municipia ac colonias dispositis, supplies of provisions, relays of horses, etc., Suet. Tib. 38: cerneres canes... per omnem nostrum commeatum morsibus ambulare, App. M. 8, p. 209, 18.—D.Provisions, supplies (very freq., esp. in the histt., in sing. and plur.): interclude inimicis commeatum; tibi muni viam, Quā cibatus commeatusque ad te et legiones tuas Tuto possit pervenire, Plaut. Mil. 2, 2, 70 sq.; cf.: importare in coloniam, id. Ep. 3, 2, 7: ex omnibus provinciis commeatu et publico et privato prohibebamur, Cic. Imp. Pomp. 17, 53: ne foro quidem et commeatu juvare populum Romanum, id. Verr. 2, 5, 21, 52: commeatu nostros prohibere, Caes. B. G. 2, 9 fin.: neque exercitum sine magno commeatu atque molimento in unum locum contrahere posse, id. ib. 1, 34; Quint. 8, 6, 26: maritimi, Liv. 5, 54, 4: ex montibus invecti, id. 9, 13, 10: advecti, id. 9, 32, 2: convecto, id. 2, 14, 3 al.; Suet. Calig. 43: magni commeatus frumenti Romam subvecti, Liv. 28, 4, 7.—2. Freq. opp. frumentum, the remaining supplies of war: ad Vesontionem rei frumentariae commeatūsque causā moratur, Caes. B. G. 1, 39: uti frumento commeatuque Caesarem intercluderet, id. ib. 1, 48; 3, 6; 3, 23 fin.; cf. Plaut. Mil. 2, 2, 70 supra.— E.Transf.: commeatus argentarius,